Nieuw onderzoek wijst uit dat de witte klokvogel – voor zover we nu weten – de meest lawaaiige vogel op aarde is.
De schreeuwpiha was lang de meest luidruchtige vogel die we kennen. Maar de schreeuwerd is van de troon gestoten. En wel door de witte klokvogel. Deze vogel blijkt – hoog in de bergen van de Amazone in het noorden van Brazilië – kreten te slaken die aanzienlijk harder klinken dan die van de schreeuwpiha. En de witte klokvogel wint het niet alleen van de schreeuwpiha, maar ook – met gemak – van bijvoorbeeld de zeer lawaaiige brulaap, zo schrijven de onderzoekers in het blad Current Biology. Het is extra opmerkelijk als je bedenkt dat de witte klokvogel maar een klein vogeltje is dat slechts rond de 250 gram weegt.
Hoe luid is de vogel precies?
Het is lastig te beschrijven hoe hard de kreten van de witte klokvogel klinken. Dat is namelijk sterk afhankelijk van de afstand waarop je staat. “Ze zijn wel echt heel luid,” zo vertelt onderzoeker Jeff Podos aan Scientias.nl. “We zijn ze tot 34 meter genaderd. En vanaf die afstand hadden de liedjes die ons bereikten nog steeds een maximale geluidssterkte van zo’n 95 decibel. Dat is echt heel indrukwekkend.”
Gehoorbeschadiging
De meest luide liedjes worden door de mannetjesvogels gebracht. Zij proberen zo vrouwelijke soortgenoten het hof te maken. Wat opvalt, is dat die vrouwelijke soortgenoten daarbij opvallend dicht bij de mannetjes zitten. “We zouden graag weten waarom de vrouwtjes vrijwillig dicht bij de mannetjes blijven terwijl die mannetjes zo luid zingen,” vertelt Podos. “Misschien willen ze de mannetjes van dichtbij beoordelen en nemen ze de kans op gehoorbeschadiging op de koop toe.” Een andere mogelijkheid is dat het gehoorsysteem van de vrouwtjes helemaal aan het lawaaiige karakter van hun mannelijke tegenhangers is aangepast. “We weten het echt niet,” vertelt Podos in gesprek met Scientias.nl. “We hebben praktisch geen informatie over de gehoorsystemen van deze vogels en of ze over anatomische aanpassingen beschikken die ze helpen om met deze luide geluiden om te gaan. Dat is een onderwerp voor vervolgonderzoek.”
Onduidelijk is ook nog hoe de mannetjes zulke luide geluiden kunnen voortbrengen. Mogelijk spelen de ongebruikelijk dikke buikspieren en ribben van de vogels hierbij een rol. “Waarschijnlijk gebruiken ze deze spieren en ribben om snel lucht uit hun luchtzakken in de buik en longen te persen. Door die lucht snel langs het geluidsorgaan – de syrinx – te laten bewegen, kunnen ze de membranen die geluid genereren heel krachtig laten vibreren, wat weer resulteert in geluidsgolven met een flinke amplitude.”
De luide kreten van de mannetjes zijn een fraai voorbeeld van seksuele selectie, zo stellen de onderzoekers. Seksuele selectie is de drijvende kracht achter de evolutie van soms vreemde kenmerken die niet direct de eigen overlevingskansen, maar wel de voortplantingskansen vergroten en organismen zo in staat stellen om meer nakomelingen op de wereld te zetten. In het geval van de witte klokvogels hebben vrouwtjes om de één of andere reden een voorkeur voor luidruchtige mannetjes, waardoor deze mannetjes een grotere kans hebben om een partner te vinden en zich voort te planten. Hierdoor vindt er een selectie plaats op luidruchtigheid – en de anatomische kenmerken die hieraan ten grondslag liggen – en zullen luidruchtige mannetjes de populatie al spoedig domineren. Een ander bekende resultaat van seksuele selectie is bijvoorbeeld de enorme verenstaart van de pauw.
Afgelegen bergtop
Dat we nu pas ontdekken dat de witte klokvogels zo luidruchtig zijn, lijkt misschien bijzonder. Met hun luide kreten zijn de vogels immers allesbehalve subtiel. Toch is goed te verklaren dat de vogel nu pas de schreeuwpiha van de troon heeft gestoten, zo legt Podos aan Scientias.nl uit. “Allereerst kan het technisch gezien uitdagend zijn om geluidssterkte te meten, omdat je daar speciale apparatuur voor nodig hebt. Ten tweede leven de vogels in een ontoegankelijk gebied; vaak zijn ze te vinden op de toppen van bergen, gelegen in afgelegen delen van de Amazone.” En het bereiken van die bergtoppen is allesbehalve gemakkelijk, zo weet Podos nu uit eigen ervaring. “We moesten een team inhuren om een weg te banen en deden er twee dagen over om op de top van de berg te komen.”
Uiteindelijk was het echter alle moeite waard en konden Podos en collega’s met eigen oren de luidruchtigste vogel op aarde horen zingen. Pijnlijke oren hebben ze er – door afstand te houden – niet aan overgehouden; een hoop vervolgvragen wel. Zo willen de onderzoekers in de toekomst graag nog vaststellen hoe de vogels in staat zijn om zulke luide kreten te produceren en er geen gehoorbeschadiging aan over te houden.
