Dat blijkt uit een analyse van ongeveer 220.000(!) gletsjers wereldwijd.
Gletsjers zijn een gevoelige indicator voor klimaatverandering – én een die gemakkelijk kan worden waargenomen. Helaas weten weten al een tijdje dat gletsjers sinds het midden van de 20e eeuw in rap tempo wegkwijnen. Tot nu toe is de volledige omvang hiervan slechts gedeeltelijk gemeten en begrepen. Maar daar heeft een nieuw onderzoeksteam verandering in gebracht. Want in een nieuwe studie hebben ze zich gebogen over de toestand van alle gletsjers ter wereld; zo’n 220.000 (!) in totaal. En dit bijzonder omvangrijke onderzoek laat onmiskenbaar zien hoe snel gletsjers in de afgelopen twee decennia dikte en massa hebben verloren.
Studie
Als basis voor het onderzoek gebruikte het team beelden van NASA’s Terra-satelliet, die sinds 1999 elke 100 minuten op een hoogte van bijna 700 kilometer een rondje rond de aarde voltooit. De satelliet is uitgerust met twee camera’s die prachtige foto’s van onze planeet nemen. Het team gebruikte het volledige archief van de Terra-satelliet om zo een goed beeld te krijgen van hoe ’s wereld 220.000 gletsjers – met uitzondering van de ijskappen van Groenland en Antarctica – in de loop van de tijd zijn veranderd. De daaruit voortvloeiende analyse is de meest uitgebreide en nauwkeurigste ooit.
Cijfers
De cijfers liegen er niet om. Want de onderzoekers komen tot de ontluisterende ontdekking dat bijna alle gletsjers ter wereld dunner zijn geworden en massa verliezen. Tussen 2000 en 2019 verloren de gletsjers op aarde in totaal gemiddeld 267 megaton (miljard ton) ijs per jaar. Bovendien blijken de gletsjers gedurende deze periode ook steeds sneller te smelten. Tussen 2000 en 2004 verloren de gletsjers bijvoorbeeld nog 227 gigaton ijs per jaar, terwijl er tussen 2015 en 2019 jaarlijks maar liefst 298 gigaton ijs smolt.
Zeespiegelstijging
Dat gletsjers zoveel ijs verliezen heeft tevens verstrekkende gevolgen voor de zeespiegelstijging. Zo ontdekten de onderzoekers dat gedurende de bestudeerde periode het gesmolten ijs tot 21 procent van de waargenomen zeespiegelstijging veroorzaakte; dat is zo’n 0,74 millimeter per jaar.
Snelst smeltende gletsjers
Dankzij de studie weten we nu ook welke gletsjers het snelst aan het verdwijnen zijn. En tot de snelst smeltende gletsjers behoren die in Alaska, IJsland en de Alpen. Bovendien hebben ook de berggletsjers in het Pamir-gebergte, de Hindoekoesj en de Himalaya het moeilijk. “De situatie in de Himalaya is bijzonder zorgwekkend,” zegt onderzoeksleider Romain Hugonnet. Tijdens het droge seizoen is smeltwater van ijs een belangrijke bron die rivieren zoals de Ganges, Brahmaputra en Indus vullen. Op dit moment fungeert dit toegenomen smeltwater als een buffer voor de mensen die in de regio wonen. Maar als de Himalaya-gletsjer steeds sneller krimpt, kunnen dichtbevolkte landen zoals India en Bangladesh binnen enkele decennia al te maken krijgen met water- of voedseltekorten.”
Onderzoekers stelden ook al eerder dat het smelten van de gletsjers in de Himalaya verstrekkende gevolgen kunnen hebben voor de bewoners van het gebied. Als gletsjers smelten, neemt het water in de aangrenzende gletsjermeren toe. Deze meren zijn vaak onstabiel, waardoor er gevaarlijke overstromingen kunnen plaatsvinden die verwoestend zijn voor gemeenschappen die benedenstrooms leven. Daarnaast stipten de onderzoekers tevens het dreigende watertekort aan. En dat terwijl er momenteel ongeveer 800 miljoen mensen voor een deel afhankelijk zijn van seizoensgebonden afstroming van Himalaya-gletsjers voor irrigatie, waterkracht en drinkwater.
Overigens blijkt dat niet alle gletsjers steeds sneller smelten. Tot grote verbazing van de onderzoekers ontdekten ze ook gebieden waar de smeltsnelheid tussen 2000 en 2019 juist afnam. Dit gebeurde aan de oostkust van Groenland, in IJsland en in Scandinavië. De onderzoekers denken dat dit afwijkende patroon toe te schrijven valt aan het weer in de Noord-Atlantische Oceaan. Tussen 2010 en 2019 viel er bijvoorbeeld meer neerslag en lagen de temperaturen laag, waardoor het ijsverlies van aangrenzende gletsjers juist vertraagde.
Met deze studie scheppen de onderzoekers een zo volledig mogelijk beeld van hoe gletsjers er wereldwijd precies voorstaan. Heel rooskleurig is dat beeld – zoals te verwachten was – niet. Wel beginnen we steeds beter te begrijpen wat de impact van klimaatverandering op ’s werelds gletsjers is. De bevindingen van de onderzoekers zullen dan ook worden opgenomen in het volgende rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de Verenigde Naties, dat later dit jaar zal worden gepubliceerd. “Onze resultaten zijn belangrijk op politiek niveau,” stelt onderzoeker Daniel Farinotti. “De wereld moet nu echt in actie komen om het worstcasescenario van klimaatverandering te voorkomen.”