En niemand weet hoe dat komt…
Dat insecten het moeilijk hebben, zal niemand verrassen. Talloze studies maken bijvoorbeeld melding van de dramatische afname van het aantal bijen. En ook het aantal vlinders neemt in de westerse wereld af. Maar een nieuw onderzoek, verschenen in het blad PLoS ONE, suggereert nu dat het probleem veel groter is dan we ons hadden kunnen indenken. De studie – uitgevoerd door Nederlandse en Duitse onderzoekers – onthult dat in 63 beschermde natuurgebieden in Duitsland de totale biomassa vliegende insecten met ruim 75(!) procent is afgenomen. In nog geen dertig jaar tijd!
76 procent
Wetenschappers hebben de afgelopen 27 jaar op 63 verschillende locaties in natuurgebieden verspreid over heel Duitsland herhaaldelijk malaisevallen geplaatst. In deze vallen werden alle vliegende insecten opgevangen, zodat de biomassa vastgesteld kon worden en – over een lange tijd – kon worden gekeken hoe deze zich ontwikkelde. De analyse van dat onderzoek is nu in het blad PLoS ONE verschenen en liegt er niet om. Gemiddeld nam de massa van de totale insectenpopulatie met zo’n 76 procent af. In het midden van de zomer – als het insectenaantal een piek bereikt – werd zelfs een daling van 82% genoteerd.
Oorzaak is onbekend
Misschien nog wel zorgwekkender dan de afname zelf, is het feit dat onderzoekers de afname niet kunnen verklaren. “Al deze gebieden zijn beschermd, vaak zijn het natuurgebieden die goed beheerd worden,” vertelt onderzoeker Caspar Hallmann. “Toch is de achteruitgang overal waarneembaar.” Natuurlijk hebben de onderzoekers wel gepoogd om een verklaring voor de afname te vinden. Zo keken ze bijvoorbeeld of er een verband was tussen de afname en veranderingen in het weer, landschap en de plantensoortenrijkdom. Tevergeefs. Het weer bleek wel veel van de schommelingen binnen seizoenen te kunnen verklaren, maar niet de zorgwekkende neergaande trend.
Speculaties
En dus kunnen onderzoekers op dit moment alleen maar speculeren over de oorzaken van de afname. En dan trekt hun oog toch naar de landbouw. “De onderzochte gebieden zijn klein en ingesloten tussen agrarische gebieden,” vertelt Hallmann. “Deze omliggende gebieden trekken insecten aan, die daar vervolgens niet kunnen overleven. De natuurgebieden zouden hierdoor ‘leeggezogen’ kunnen worden.”
Zorgelijk
Wat de oorzaak ook is: de ontwikkeling is grote reden tot zorg, zo benadrukt onderzoeker Hans de Kroon. “Aangezien hele ecosystemen afhankelijk zijn van insecten, bijvoorbeeld als voedsel en als bestuivers, zet dat andere veranderingen, zoals achteruitgang van vogels en zoogdieren in een nieuw daglicht. Het is nauwelijks voorstelbaar wat er gaat gebeuren als deze ontwikkeling onverminderd doorgaat.”
Aangezien onduidelijk blijft waarom insecten het zelfs in beschermde natuurgebieden zo moeilijk hebben, lijkt het erop dat we weinig kunnen doen om te voorkomen dat de insecten uit die natuurgebieden verdwijnen. “Wat we op dit moment alleen kunnen doen, is grote voorzichtigheid betrachten,” vertelt De Kroon. “Minderen met de dingen waarvan we weten dat ze een slechte invloed hebben, zoals het gebruik van pesticiden en verdwijnen van bloemrijke akkerranden in de landbouw. En hard werken aan vergroting van onze natuurgebieden met naar verhouding minder randzones met de landbouwgebieden.”