Zwarte dood-bacterie teisterde Europa honderden jaren lang

De bacterie die de pest veroorzaakte – Y. pestis – zwierf honderden jaren lang door Europa, namelijk van de veertiende tot de zeventiende eeuw. Onderzoekers beweren dat de bacterie regelmatig werd geïmporteerd in een nog onbekend reservoir.

In 1998 werd voor het eerst de Yersinia pestis-bacterie gevonden in menselijke resten uit de Middeleeuwen. Mede hierdoor raakte het onderzoek naar de pest en de Zwarte Dood in een stroomversnelling. Lange tijd dachten wetenschappers dat de bacterie een thuis vond in Europese ratten en dat hierdoor de pest werd verspreid. Maar dit blijkt niet zo te zijn.

Vorig jaar concludeerden onderzoekers dat Y. pestis regelmatig opnieuw werd geïmporteerd vanuit Azië. Nieuwe stammen van de ziekte teisterden inwoners honderden jaren lang. De onderzoekers legden een verband tussen pestuitbraken in Europese havensteden en klimaatfluctuaties in de bergen in het noorden van Pakistan. Elk keer wanneer het klimaat in die bergen zo veranderde dat gerbils (en dus ook de vlooien die op gerbils leven) er prima gedijden, dook de pest ongeveer vijftien jaar later op in Europa. En ook aan de pestepidemie in de veertiende eeuw ging een klimaatfluctuatie in Azië vooraf.

In het nieuwe paper zijn wetenschappers voorzichtiger. Ze wijzen niet naar gerbels als verdachten. De onderzoekers spreken in het paper van een “onbekend reservoir”, waarin de bacterie naar Europa reisde. Dit baseren zij op onderzoek op menselijke resten, waaronder die van meerdere pestslachtoffers in Bergen op Zoom.

Zwarte Dood
De Zwarte Dood is nog steeds een zwarte bladzijde in de geschiedenis van Europa. In 1347 sloeg deze ziekte toe en in vier jaar tijd kwam dertig procent van de Europeanen om. Stel, hetzelfde scenario zou vandaag de dag plaatsvinden, dan zouden er meer dan 200 miljoen Europeanen overlijden. Overigens zijn de omstandigheden in Europa tegenwoordig veel beter dan in de veertiende eeuw. Europeanen leefden toen dicht op elkaar in vieze, vervuilde steden. Er was geen gezondheidszorg en ook was er minder (goed) voedsel. Een beetje cru – maar wel waar – is dat zwakke mensen stierven. Sterke mensen (met betere genen) overleefden de Zwarte dood, waardoor hedendaagse Europeanen profiteren van deze sterkere genen.

Toch is dit geen reden om achterover te leunen, want de mensheid blijft vatbaar voor een epidemie. Gelukkig hebben we vandaag de dag wel antibiotica die gebruikt kunnen worden om de pest te behandelen en die de kans op een grootschalige pandemie verkleinen.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd