Zwart gat creëert eigen thuis

 ASTRONOMIE  Het eeuwige vraagstuk van de kip en het ei heeft een astronomische equivalent gekregen. Want wat was er nu eerder? Het zwarte gat of het heelal waarin het zwarte gat zou huizen? Recent onderzoek riep deze vraag in het leven en zou daarmee wel eens het antwoord kunnen vormen op een andere prangende vraag…

Want waarom is de massa van zwarte gaten groter in sterrenstelsels met meer sterren? Onderzoekers vroegen het zich al langer af, maar de baanbrekende resultaten van onderzoeker David Elbaz bieden nu dus uitkomst. “Ons onderzoek suggereert dat grote zwarte gaten de vorming van sterren kunnen triggeren. Dus ze bouwen de sterrenstelsels waarin ze huizen eigenlijk zelf. Dat verklaart waarom sterrenstelsels met grotere zwarte gaten meer sterren hebben.

De onderzoekers trokken hun conclusies nadat ze quatar HE0450-2958 grondig hadden bestudeerd. De quatar – wiens hart uit een heel groot zwart gat bestaat – is het enige relatief nabije object waarvan we het sterrenstelsel waar hij bij hoort nog niet gevonden hebben. De onderzoekers verwachtten het ‘thuissterrenstelsel’ van de quatar achter dikke lagen stof te vinden. Maar ze vonden niets. Wel stuitten de onderzoekers in de buurt van HE0450-2958 op een ander sterrenstelsel dat op dit moment sterren produceert. Het sterrenstelsel doet dat met een enorme snelheid die ongeveer gelijk staat aan het produceren van zo’n 350 zonnen per jaar. Dat is zo’n honderd keer sneller dan ‘normale’ sterrenstelsels sterren voortbrengen.

De quatar stuurt enorme hoeveelheden geladen deeltjes naar het sterrenstelsel en voorziet die van een flinke dosis snelstromend gas. Daarmee versnelt HE0450-2958 het ontstaan van de sterren en creëert de quatar dus een sterrenstelsel.

Op dit moment bevindt het sterrenstelsel zich nog op enige afstand van de quatar, maar volgens de onderzoekers duurt dat niet lang meer. “De twee objecten moeten zich wel vermengen. De quatar beweegt met een snelheid van enkele tienduizenden kilometers per uur en de afstand tussen de twee is slechts ongeveer 22.000 lichtjaren,” weet Elbaz. Eenmaal aangekomen in het door hemzelf gecreëerde sterrenstelsel is het zwarte gat eindelijk thuis. “Het zal zich dan eindelijk in een stelsel vestigen. Net als alle andere quatars.” Eind goed. Al goed.