Het met schelpen en koraal bedekte zwaard zonk waarschijnlijk ongeveer 800 jaar geleden, tijdens een zeeslag, samen met zijn omgekomen eigenaar naar de zeebodem.
Enkele jaren geleden ontdekten duikers voor de kust van Israel een eeuwenoud zwaard. Het zwaard, dat door de jaren heen helemaal bedekt is geraakt met schelpen en koraal, trok destijds wereldwijde belangstelling. Onderzoekers veronderstelden dat het ooit aan een kruisvaarder toebehoorde die op weg was naar ‘het Heilige Land’. Maar of het ook echt gebruikt was tijdens een gevecht, bleef raadselachtig. Nu onthult een nieuwe studie meer details over het mysterieuze zwaard – en zijn noodlottige eigenaar.
Vastgekoekte schelpen en koraal
Omdat in de loop van de eeuwen schelpen en koraal aan het zwaard zijn vastgekoekt, was het moeilijk om het metaal te bestuderen zonder schade aan te richten. “Het is jammer dat we het zwaard niet kunnen zien zoals het was,” zo schrijven de onderzoekers in een verklaring. “Aan de andere kant heeft deze dikke plak er ook voor gezorgd dat het oxidatieproces vertraagde, waardoor het zwaard in zijn geheel behouden is gebleven. Anders zou het ijzer zijn gaan roesten en in het zeewater uit elkaar zijn gevallen.”
Röntgenfoto’s
Om het oude zwaard zo goed mogelijk te bestuderen, maakten de onderzoekers gebruik van een röntgenapparaat. Hiermee konden ze als het ware door de dikke plak van schelpen en koraal heen turen en een glimp opvangen van de oorspronkelijke omtrek van het wapen. Na analyse concluderen de onderzoekers dat het zwaard een lemmet van 88 centimeter lang en 4,6 centimeter breed heeft. Daarnaast vermoeden ze dat het waarschijnlijk zo’n 800 jaar oud is en tijdens een gevecht is gebruikt; de röntgenfoto’s laten duidelijk zien dat het verbogen is.
De eigenaar
Na verdere analyse van het zwaard durven de onderzoekers ook enkele uitspraken te doen over de eigenaar. “Het zwaard maakte deel uit van de persoonlijke uitrusting van een ridder of krijger,” zegt onderzoeker Joppe Gosker. “Zwaarden waren in die tijd het belangrijkste wapen tijdens één op één gevechten. Ze werden vervaardigd van kwaliteitsijzer en waren daarom duur. Bovendien vereiste zwaardvechten training en oefening, daarom vochten alleen de adel en beroepssoldaten ermee.”
Gevecht
De onderzoekers denken ook te weten hoe het zwaard in de zee terecht is gekomen. Zo vermoeden ze dat het wapen tijdens een gevecht – wellicht tussen marineschepen – in het water is geplonsd. Waarom ze dat denken? Omdat zwaarden duur zijn, worden ze meestal in een schede bewaard. Maar in dit geval werd alleen het zwaard gevonden. Hieruit leidt het team af dat het tijdens gebruik in zee is gevallen, mogelijk samen met de eigenaar. De kans dat het zwaard is weggegooid, achten de onderzoekers klein. Normaal gesproken worden zwaarden als ze niet meer worden gebruikt namelijk gerecycled. Het zou dus goed kunnen dat de eigenaar samen met zijn wapen naar de diepten van de zee is gezonken. “We hebben nog geen andere overblijfselen gevonden in onze scans van de plek, maar wie weet,” schrijven de onderzoekers. “De krijger kan nog steeds onontdekt in de diepte verborgen liggen.”
Kruistocht
De theorie dat het zwaard van een kruisvaarder was, houdt vooralsnog stand. Het ‘kruisvaarderstijdperk’ in Israël begon in 1099, toen Jeruzalem door kruisvaarders werd veroverd. Deze gewapende bedevaarten waren bedoeld om de territoriale belangen van het christendom te behartigen. De vrome christenen die deelnamen aan de kruistochten – ridders, prinsen, edelen en gewone mensen – werden later kruisvaarders genoemd.
Kuststeden
Nadat de kruisvaarders Jeruzalem in handen hadden, stond de verovering van kuststeden op de planning. Toegang tot havens was een noodzakelijke voorwaarde, aangezien de kruisvaarders afhankelijk waren van aanvoer uit Europa. Gedurende deze periode ontwikkelde zich een sterke band met Pisa, Venetië en andere Italiaanse republieken, die hun vloten naar het Heilige Land stuurden om de Islamitische kuststeden te belegeren. Het zwaard kan van een kruisvaarder zijn geweest die op één van deze schepen voer, of misschien was het van een ridder die op een schip zat dat terugkeerde naar Europa.
Meer zwaarden
“Het zwaard behoorde in ieder geval toe aan een kruisvaarder, die zich na de Eerste Kruistocht in het land vestigde,” zegt onderzoeker Jacob Sharvit. “Gezien de bloedige veldslagen die hier tussen de kruisvaarders en de moslims plaatsvonden, verwachten we eigenlijk meer van dergelijke zwaarden te vinden. In de praktijk vinden we overigens meestal fragmenten, zeer weinig wapens blijven heel. Tot nu toe hebben we zeven zwaarden uit deze periode teruggevonden, de meeste ontdekt in zee.”
Schatten
De Israel Antiquities Authority is erg enthousiast dat het zwaard is ontdekt. “Elke nieuwe vondst breidt onze kennis over het kruisvaarderstijdperk uit,” stelt Eli Escusido, directeur van de Israel Antiquities Authority. En waarschijnlijk wachten er nog veel meer schatten op ontdekking. “Overal langs de kust van Israël liggen vondsten begraven onder het zand en in de zee,” vervolgt Escusido. “Het is belangrijk dat gekwalificeerde archeologen deze voorwerpen kunnen onderzoeken. In de afgelopen jaren is duiken een populaire sport geworden en speuren honderden paren ogen de zeebodem af. Hierdoor zijn er veel nieuwe ontdekkingen gedaan.”
Escusido hoopt dat toekomstige vinders hun vondsten aan de Israel Antiquities Authority zullen afgeven, zodat ze onderzocht en op een veilige plek bewaard kunnen worden. “Hierdoor zal ons archeologisch erfgoed verder worden verrijkt,” besluit hij.
