Het aantal volwassenen met diabetes is sinds 1990 verviervoudigd – en een groot deel van hen krijgt nog steeds geen behandeling.
Vandaag is het Wereld Diabetes Dag, een dag die gericht is op het vergroten van bewustzijn en begrip voor diabetes. Een nieuwe studie, gepubliceerd in The Lancet had dan ook niet op een beter moment kunnen komen. De bevindingen zijn echter behoorlijk zorgwekkend. Zo blijkt dat het aantal volwassenen wereldwijd met diabetes type 1 of type 2 inmiddels boven de 800 miljoen ligt, wat meer dan vier keer zoveel is als in 1990.
Studie
De nieuwe studie is de eerste wereldwijde analyse van zowel de trends in diabetespercentages als behandelingen in alle landen. Onderzoekers verzamelden gegevens van meer dan 140 miljoen mensen van 18 jaar en ouder, afkomstig uit meer dan 1.000 studies uit verschillende landen. De studie maakte geen onderscheid tussen type 1 en type 2 diabetes bij volwassenen, maar eerdere gegevens wijzen erop dat de meeste gevallen van diabetes bij volwassenen type 2 zijn.
Verdubbeld
Uit de resultaten blijkt dat tussen 1990 en 2022 de wereldwijde diabetespercentages zijn verdubbeld, zowel bij mannen (van 6,8 procent in 1990 naar 14,3 procent in 2022) als bij vrouwen (van 6,9 procent naar 13,9 procent). Door de effecten van bevolkingsgroei en vergrijzing komt dit neer op ongeveer 828 miljoen volwassenen met diabetes in 2022. Dit is een toename van zo’n 630 miljoen mensen sinds 1990, toen naar schatting 198 miljoen volwassenen de ziekte hadden.
Diabetes type 2 is de meest voorkomende vorm van diabetes. Bij diabetes type 2 reageert het lichaam niet meer goed op insuline – het hormoon dat de bloedsuikerspiegel regelt. Het gevolg is dat de bloedsuikerspiegel te hoog is. Dit kan op de lange termijn leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals hart- en vaatziekten, nierproblemen, zenuwbeschadiging en andere complicaties. De ziekte komt voornamelijk voor bij volwassenen, maar kan ook bij kinderen en tieners optreden. Risicofactoren zijn onder andere overgewicht, een sedentaire levensstijl, een ongezond dieet, leeftijd en genetische aanleg. Het ziektebeeld kan meestal onder controle worden gehouden door het dieet aan te passen, meer te bewegen en medicijnen te nemen. In totaal hebben 1,2 miljoen Nederlanders diabetes, iets meer mannen dan vrouwen. Negen op de tien mensen met diabetes lijden aan diabetes type 2. Er zijn daarnaast naar schatting tussen de 1,3 en 1,5 miljoen mensen die prediabetes hebben, een voorstadium van de ziekte. Zij lopen een sterk vergroot risico om diabetes te krijgen. Van de huidige Nederlanders van 45 jaar en ouder krijgt naar verwachting een op de drie in de toekomst diabetes.
De veranderingen in diabetespercentages van 1990 tot 2022 verschillen sterk per land, met de grootste stijgingen in landen met lage en middeninkomens. Van de 828 miljoen volwassenen met diabetes in 2022 woont meer dan een kwart (212 miljoen) in India, gevolgd door nog eens 148 miljoen in China, de Verenigde Staten (42 miljoen), Pakistan (36 miljoen), Indonesië (25 miljoen) en Brazilië (22 miljoen). Heel concreet steeg het percentage diabetes bij vrouwen in Pakistan van 9,0 procent in 1990 naar 30,9 procent in 2022, de grootste stijging wereldwijd. In sommige landen met een hoger inkomen, zoals Japan, Canada en enkele landen in West-Europa (bijvoorbeeld Frankrijk, Spanje en Denemarken), bleef het percentage of daalde het zelfs een beetje in de afgelopen drie decennia. Voor actuele cijfers over Nederland, klik hier.
Mondiale variaties
Kortom, er bestaan aanzienlijke wereldwijde verschillen. In 2022 hadden landen in West-Europa en Oost-Afrika de laagste diabetespercentages voor zowel mannen als vrouwen. Zo lagen de diabetespercentages voor vrouwen in landen zoals Frankrijk, Denemarken, Spanje, Zwitserland en Zweden tussen de 2-4 procent, en voor mannen in Denemarken, Frankrijk, Oeganda, Kenia, Malawi, Spanje en Rwanda tussen de 3-5 procent. Landen met de hoogste diabetespercentages, waar 25 procent of meer van de bevolking diabetes had, bevonden zich in de Pacifische eilandstaten, het Caribisch gebied, het Midden-Oosten en Noord-Afrika, evenals in Pakistan en Maleisië. In de industriële hooginkomenslanden waren de diabetespercentages in 2022 het hoogst in de Verenigde Staten, met 11,4 procent bij vrouwen en 13,6 procent bij mannen.
Oorzaak van de stijging
Wat er aan deze zorgwekkende stijging en de verschillen tussen landen ten grondslag ligt? Het heeft voornamelijk te maken met obesitas en slechte voeding, zo stellen de onderzoekers. In regio’s waar obesitas veel voorkwam of toenam tussen 1990 en 2022, steeg het aantal diabetesgevallen ook sterker. En daar zouden we wat aan moeten doen. “Gezien de ernstige en mogelijk levensbedreigende gevolgen van diabetes, is het cruciaal om diabetes te voorkomen door gezond te eten en voldoende te bewegen, voor een betere wereldgezondheid”, benadrukt Ranjit Mohan Anjana van de Madras Diabetes Research Foundation in India. “Onze bevindingen onderstrepen de noodzaak van ambitieuzer beleid, vooral in regio’s met lagere inkomens. Dit beleid moet zich richten op het beperken van ongezond voedsel, het betaalbaar maken van gezond voedsel en het verbeteren van mogelijkheden voor lichaamsbeweging. Voorstellen omvatten subsidies voor gezond voedsel, gratis gezonde schoolmaaltijden en het creëren van veilige plekken om te wandelen en sporten, zoals gratis toegang tot parken en fitnesscentra.”
Behandeling
Maar dat is niet het enige wat moet veranderen. Van de 800 miljoen volwassenen die vandaag de dag met diabetes leven, krijgt namelijk meer dan de helft geen behandeling. Bovendien is in veel lage- en middeninkomenslanden de behandeling van diabetes in de afgelopen dertig jaar namelijk nauwelijks verbeterd. In sommige landen kreeg meer dan 90 procent van de mensen met diabetes geen behandeling, zowel in 1990 als in 2022. Door deze trends is het verschil tussen landen met de hoogste en laagste behandelingsdekking voor diabetes groter geworden.
In 2022 woonde bijna een derde (133 miljoen, 30 procent) van de 445 miljoen volwassenen van 30 jaar en ouder met onbehandelde diabetes in India, wat meer dan 50 procent meer is dan in China (78 miljoen). Dit komt doordat de behandelingsdekking in China hoger was (45 procent voor vrouwen en 41 procent voor mannen) dan in India (28 procent voor vrouwen en 29 procent voor mannen). Ook Pakistan (24 miljoen) en Indonesië (18 miljoen) hadden meer gevallen van onbehandelde diabetes dan de Verenigde Staten (13 miljoen), waar de behandelingsdekking hoger was (65 procent voor vrouwen en 67 procent voor mannen).
“Onze studie toont de toenemende mondiale ongelijkheid in de behandeling van diabetes, waarbij de behandelingspercentages in veel landen met lage en middeninkomens stagneren, terwijl het aantal volwassenen met diabetes daar sterk toeneemt”, zegt hoofdauteur van de studie Majid Ezzati, verbonden aan het Imperial College London. “Dit is zorgwekkend, omdat mensen met diabetes in deze landen vaak jonger zijn en zonder effectieve behandeling een hoger risico lopen op ernstige, levenslange complicaties, zoals amputaties, hartziekten, nierschade, verlies van gezichtsvermogen, of zelfs vroegtijdig overlijden.”
De studie is een belangrijk waarschuwingssignaal. “Het is nu tijd om echte stappen te zetten en een verschil te maken voordat het te laat is”, zo reageert Eamon Laird, docent voeding aan de Atlantic Technological University Sligo en niet betrokken bij de studie. “We hebben simpele maatregelen nodig om de fysieke activiteit te verhogen en mensen, vooral degenen die geen gezondere voedselkeuzes kunnen betalen, te helpen om gezondere keuzes te maken. Deze eenvoudige maatregelen kunnen een grote impact hebben op het verlagen van de diabetespercentages. Maar we hebben ook investeringen en doeltreffende actieplannen nodig om succesvol te zijn. Diabetes is een ernstige chronische aandoening met zware gevolgen voor de persoon zelf en kan ook veel gezondheidsbronnen vereisen voor de behandeling. Als we meer focus leggen op preventie, zal dit een wezenlijk verschil maken voor de toekomst.”
