Onze liefde voor alcohol is niet uniek. Hoewel andere zoogdieren natuurlijk niet de keus hebben uit een biertje, wijntje of cocktail blijken ze wel de voorkeur te geven aan fruit dat zoveel mogelijk alcohol bevat. En dat hebben vooral die fruitsoorten slim bekeken.
Eerder onderzoek toonde al aan dat planten allerlei manieren hebben om de verspreiding van zaden te bevorderen, een eigenschap die zorgt dat ze kunnen overleven. Zo zijn er bomen die helikopterzaadjes verspreiden en planten die hun zaadjes wegschieten. Het voorkomt dat planten om hetzelfde water en voedsel vechten in hun buurt. In een nieuw onderzoek van de University of Canberra hebben onderzoekers aangetoond dat ook de verleiding van alcohol een manier is voor vruchtdragende planten om hun zaden te verspreiden.
Fruit krijgt blaastest
Fruit bevat zelf geen alcohol. In plaats daarvan produceren vruchten verschillende soorten suikers die gist aantrekken, dat suiker fermenteert, waarna alcohol ontstaat. Deze alcohol trekt dieren aan om het fruit te eten, waarna ze de zaadjes via hun ontlasting overal achterlaten. Om dat te bewijzen, trokken de onderzoekers naar een tropisch bos in Costa Rica. Daar verzamelden ze fruit dat nog aan planten en bomen hing, maar ze raapten het ook van de grond op.
Terug in hun lab, maten ze de hoeveelheid alcohol door ieder stuk fruit een uur in een plastic zak te stoppen en er dan een blaastest bij te houden. Vervolgens keken ze welke dieren het betreffende fruit aten. Zo konden ze inschatten in hoeverre de zaden verspreid werden. Vogels nemen het fruit bijvoorbeeld verder mee dan kleine knaagdieren.
Het belang van alcohol
De onderzoekers ontdekten dat 78 procent van het verzamelde fruit alcohol bevatte. Ook vonden ze een patroon: het fruit met de meeste alcohol was wijder verspreid dan het fruit met minder alcohol. Dit bewijst dus wat ze al dachten: alcohol speelt een rol in de verspreiding van zaden.
Dit is de eerste keer dat onderzoekers kijken naar ethanol in fruit als eigenschap voor selectie en verspreiding van de vrucht. “Alcohol is historisch gezien een heel belangrijke stof”, zegt onderzoeker Amanda Melin. “Het wordt gebruikt om feest te vieren, in specifieke rituelen en al vele duizenden jaren lang fermenteren mensen met opzet alcohol.”
Dronken aap
Het onderzoek was gebaseerd op de Dronken Aap-hypothese van wetenschapper Robert Dudley, die vaststelde dat ethanol van nature aanwezig is in veel fruitsoorten. Zijn theorie was dat mensen en andere primaten van alcohol houden, omdat het een teken is van rijp fruit. “Het onderzoek hiernaar is nog steeds veelal anekdotisch, maar wij hebben nu een meer systematische studie uitgevoerd”, legt Melin uit.
Het onderzoek is, zoals gezegd, uitgevoerd in Costa Rica, maar de onderzoekers denken dat de resultaten in andere landen vergelijkbaar zijn, omdat de selectiemechanismen bij de dieren hetzelfde zijn. En ook doordat veel fruitproducerende planten in Costa Rica familie hebben in ecosystemen over de hele wereld en die hebben dan ook weer ongeveer dezelfde concentraties ethanol in hun fruit.
Ze ruiken de drank
Zoogdieren worden waarschijnlijk aangetrokken door de sterke geur van ethanol. Veel zoogdieren hebben een sterk ontwikkeld reukvermogen waardoor ze het fruit met een hoge concentratie alcohol snel herkennen.
Het is echter niet enkel de geur die een rol speelt, er moeten ook andere aanpassingen zijn aan het spijsverteringsstelsel van zoogdieren om ethanol efficiënt te kunnen afbreken. En daar komt een tweede studie van de Australische onderzoekers om de hoek kijken. Die is geïnspireerd op eerder werk dat aantoonde dat mensen, chimpansees en gorilla’s allemaal dezelfde genmutatie hebben die verantwoordelijk is voor de afbraak van alcohol. “Het komt erop neer dat wij en onze nauwste verwanten ethanol efficiënter kunnen afbreken dan sommige andere dieren”, legt Melin uit. De onderzoekers keken naar een groot aantal dieren en vonden bewijs dat er meer soorten zijn, vooral fruitetende vleermuizen, die genmutaties hebben die helpen bij de afbraak van ethanol.
Dol op suiker
Het grote voordeel van ethanol is dat het duidelijk maakt hoeveel suiker er in fruit zit en dat is waar het de zoogdieren natuurlijk om te doen is. Ook betekent het dat er meestal veel calorieën in zitten, ook fijn voor de hongerige dieren die hun maag moeten vullen.
Het is daarbij belangrijk dat het lichaam de ethanol goed afbreekt, dan worden de dieren tenminste niet snel dronken. “Denk aan vleermuizen, omdat ze ethanol zo efficiënt verwerken kunnen ze rond blijven vliegen zonder dat ze tipsy zijn”, zegt onderzoeker Julia Casorso.
“Onze studie levert zo bewijs van een wederzijds voordeel voor dier en plant waardoor de zaden beter verspreid worden”, zegt collega Allegra DePasquale. De dieren ruiken de alcohol, profiteren van de grote hoeveelheden suiker, weten de alcohol goed af te breken én verspreiden zo de zaadjes van de planten, een win-winsituatie dus.
