En wetenschappers kijken daar niet eens heel vreemd van op.
Het is een vraag die mensen al millennialang bezighoudt: zijn wij alleen? In eerste instantie leek dat misschien nog wel een reële mogelijkheid te zijn. Maar de laatste jaren stapelen de aanwijzingen dat leven ook elders in het universum kan ontstaan en floreren zich op. Zo hebben krachtige telescopen de laatste decennia laten zien dat er ook buiten ons zonnestelsel potentieel leefbare planeten te vinden zijn, die in veel opzichten niet eens zoveel verschillen van de onze. En andere studies hebben weer aangetoond dat ingrediënten voor leven zoals wij dat kennen allesbehalve zeldzaam zijn in de ruimte. Op basis daarvan is het dan ook lastig voor te stellen dat de aarde de enige planeet is waarop ooit leven is ontstaan. En toch lukt het ons niet om sporen van buitenaards leven te vinden; ook een recent uitgevoerd, grootschalig onderzoek waarbij maar liefst 10 miljoen sterren onder de loep zijn genomen, heeft niets opgeleverd.
Het onderzoek
Dat maken astronomen bekend in het blad Publications of the Astronomical Society of Australia. Tijdens het onderzoek werd er met behulp van de Murchison Widefield Array (MWA) Telescope gezocht naar radiogolven, uitgezonden door geavanceerde buitenaardse samenlevingen. De focus lag daarbij op radiogolven met een relatief lage frequentie, grofweg vergelijkbaar met de frequenties waarop FM-radio-uitzendingen plaatsvinden.
“De MWA is een unieke telescoop met een uitzonderlijk breed gezichtsveld die ons in staat stelt om miljoenen sterren gelijktijdig te bestuderen,” zo vertelt onderzoeker Chenoa Tremblay. “We bestudeerden het heelal rond het sterrenbeeld Vela gedurende zeventien uur.” Maar zonder succes dus. “In de dataset troffen we geen technosignaturen – oftewel sporen van intelligent leven – aan.”
Grootschalig onderzoek
Het onderzoek gaat de boeken in als de grootste en diepste zoektocht naar radiogolven met een frequentie tussen de 98 en 128 MHz die ooit is uitgevoerd. In het stukje heelal dat de Murchison Widefield Array Telescope onder de loep nam, zijn maar liefst tien miljoen sterren te vinden. Rond die sterren bevinden zich ongetwijfeld talloze exoplaneten, waarvan we er tot op heden slechts zes hebben ontdekt. Maar ook de zoektocht naar technosignaturen afkomstig van deze exoplaneten leverde niets op.
Niet verrassend
Het is teleurstellend, maar niet heel verrassend, zo merkt onderzoeker Steven Tingay op. “Zoals Douglas Adams al opmerkte in ‘The Hitchhikers Guide to the Galaxy‘ is de ruimte groot, echt heel groot.” En hoewel dit een grootschalig onderzoek was, is het stukje heelal waar de onderzoekers naar keken slechts een piepklein stukje van het complete heelal. “Je kunt het een beetje vergelijken met een situatie waarin je iets in de aardse oceanen probeert te vinden, maar slechts zoekt in een gebied dat grofweg vergelijkbaar is met een groot zwembad zoals je dat in sommige achtertuinen vindt.”
Toekomst
De astronomen geven het dan ook nog niet op. “Hoewel er in de zoektocht naar buitenaards intelligent leven nog veel werk verzet moet worden, zullen telescopen zoals de MWA grenzen blijven verleggen – we moeten blijven zoeken.”
En daartoe worden ook nieuwe instrumenten ontwikkeld, waaronder de opvolger van MWA: de Square Kilometre Array (SKA). “Doordat deze telescoop gevoeliger is, zullen we hiermee in staat zijn om eventuele aardachtige radiosignalen afkomstig van relatief nabije planetaire systemen op te vangen. Met de SKA zijn we ook in staat om miljarden stersystemen af te speuren, op zoek naar technosignaturen.”
Astronomen kunnen naast technosignaturen ook zoeken naar biosignaturen: biologische sporen van leven. Deze kun je bijvoorbeeld vinden in de atmosfeer van een bewoonde planeet. Zo hebben levensvormen op aarde de atmosfeer van onze planeet veranderd en veel zuurstofrijker gemaakt. De hoge concentratie zuurstof zou voor aliens dan ook een eerste aanwijzing kunnen zijn dat de aarde bewoond is. Op een vergelijkbare manier kunnen ook buitenaardse wezens hun atmosfeer aanpassen. Het voordeel van deze aanpak is dat je hiermee niet alleen intelligent leven, maar ook eenvoudig buitenaards leven kunt opsporen. Zo waren het eenvoudige microben die de atmosfeer van de aarde van meer zuurstof voorzagen en zo de evolutie van complexere levensvormen mogelijk maakten. De zoektocht naar biosignaturen in de atmosfeer van exoplaneten kan prima vanaf afstand; krachtige telescopen zoals de aankomende James Webb Telescope kunnen de samenstelling van buitenaardse atmosferen ontrafelen. Voor die tijd moeten we echter nog wel helder zien te krijgen wat nu echt goede biosignaturen zijn.
Een derde manier waarop we op zoek kunnen gaan naar buitenaards leven, is door er ter plekke naar te zoeken. Dat is op exoplaneten – de dichtstbijzijnde is nog altijd meer dan 4 lichtjaar van ons verwijderd – wat lastig, maar binnen ons zonnestelsel kan het wel. Begin volgend jaar landt de rover Perseverance op Mars en deze zal aldaar op zoek gaan naar (dode) aliens.
Tenslotte kunnen we ook aliens ontdekken door ze ons te laten vinden. In plaats van ons oor te luister te leggen naar technosignaturen van aliens, kunnen we ook interstellaire berichten uitzenden in de hoop dat buitenaardse wezens ons opmerken en reageren. Niet iedereen vindt dat echter een idee, zo was Stephen Hawking hier fel op tegen; hij vond het ronduit gevaarlijk om mogelijk slimmere en verder ontwikkelde aliens op ons bestaan te wijzen.
