Slecht slapen na een avondje scrollen? Dat is geen toeval.
Noors onderzoek toont aan dat studenten die hun smartphone of andere beeldschermen meenemen naar bed een fors hoger risico lopen op slapeloosheidsproblemen. Elk extra uur dat je doorbrengt met je geliefde scherm verkort je nachtrust met bijna een half uur.
Bijna negen op de tien Noorse studenten (87 procent) nemen hun digitale apparaten mee naar bed. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek onder ruim 45.000 universiteitsstudenten. De exacte cijfers in Nederland zijn niet bekend, maar uit eerder onderzoek van Hart van Nederland blijkt dat 72 procent van onze landgenoten slaapt met een smartphone naast hun bed. Wat velen misschien als een onschuldig avondritueel beschouwen, heeft verstrekkende gevolgen voor de slaapkwaliteit.
Voor elke 60 minuten die studenten op hun telefoon of andere schermen doorbrengen na het naar bed gaan, stijgt de kans op slapeloosheidsklachten met 59 procent, concluderen de onderzoekers van het Noorse Instituut voor Volksgezondheid. Bovendien gaat er gemiddeld 24 minuten slaap verloren voor elk uur schermtijd, en dat terwijl veel studenten al minder slapen dan de aanbevolen 7 tot 9 uur.
Sociale media verrassend minder schadelijk
Tegen alle verwachtingen in ontdekten de wetenschappers dat niet alle schermactiviteiten even schadelijk zijn. Studenten die uitsluitend sociale media gebruikten vóór het slapengaan, rapporteerden minder slapeloosheidssymptomen dan leeftijdsgenoten die andere activiteiten of een mix van activiteiten beoefenden.
De slechtste slapers? Dat waren de studenten die wel schermen gebruikten maar géén sociale media. Zij die bijvoorbeeld alleen films keken, muziek luisterden of studeerden op hun apparaten hadden het hoogste percentage slapeloosheidssymptomen en de kortste slaapduur. Toch is dit geen vrijbrief om onbeperkt te scrollen voor het slapengaan. Ongeacht de activiteit zien de wetenschappers namelijk een duidelijke samenhang: meer schermtijd in bed betekent slechtere slaap. Het verband tussen schermtijd en slaapproblemen bleek zelfs vrijwel identiek voor alle verschillende activiteiten.
Waarom we toch blijven scrollen
Waarom nemen zoveel studenten hun digitale apparaten mee naar bed, ondanks de slaapverstorende effecten? De onderzoekers hebben verschillende verklaringen. Sommigen gebruiken technologie als slaapmiddel of tijdverdrijf terwijl ze wachten tot de slaap komt. Anderen ervaren sociale druk om bereikbaar te blijven of zijn gewoonweg verslaafd aan de dopaminebeloning die elk nieuw berichtje oplevert. Het onderzoek kon niet vaststellen of slapeloze studenten naar hun schermen grijpen omdat ze toch al wakker liggen, of dat het schermgebruik zelf de slaapproblemen veroorzaakt. Waarschijnlijk is er sprake van een wisselwerking: slecht slapen leidt tot meer schermgebruik, wat weer leidt tot slapeloosheid.
Kanttekeningen bij het onderzoek
Het onderzoek kent wel enkele beperkingen. Omdat het een momentopname betreft en geen langdurige observatie, kunnen de wetenschappers niet met zekerheid zeggen of schermgebruik slapeloosheid veroorzaakt of andersom. Daarnaast vertrouwt de studie volledig op zelfrapportage, wat niet altijd even nauwkeurig is. Ook is het onderzoek uitgevoerd onder uitsluitend Noorse studenten, waardoor de resultaten mogelijk niet volledig gelden voor andere culturen.
Tips voor betere slaap
Hoewel de onderzoekers terughoudend zijn met concrete aanbevelingen, suggereert het onderzoek dat het beperken van schermtijd in bed een effectieve strategie kan zijn om beter te slapen. Dat is uiteraard makkelijker gezegd dan gedaan. Probeer bijvoorbeeld je telefoon buiten de slaapkamer te houden of een wekker te gebruiken in plaats van je telefoon als alarm. Als je toch je apparaten meeneemt naar bed, beperk dan bewust de tijd die je eraan besteedt, bijvoorbeeld door een tijdslimiet in te stellen op de apps die je het meest gebruikt. Want hoe verleidelijk die laatste TikTok-video of Netflix-aflevering ook is, je lichaam heeft die kostbare slaap hard nodig.
