Op 17 juni 2025 lanceerde autofabrikant Honda een experimentele raket. Het voertuig bereikte niet de ruimte, maar steeg tot 271,4 meter en landde vervolgens verticaal, binnen 37 centimeter van het beoogde doel. De raket is nog lang niet te vergelijken met die van de gevestigde ruimtevaartspelers, maar de prestatie is toch opmerkelijk. Dat juist een autofabrikant dit voor elkaar krijgt, toont opnieuw hoe snel en fundamenteel de ruimtevaart aan het veranderen is.
Raketten die keer op keer kunnen worden gebruikt: twintig jaar geleden leek het nog een waanidee. Maar vandaag de dag wordt het steeds meer werkelijkheid, en het verandert de manier waarop we over ruimtevaart denken. Herbruikbare raketten beloven de kosten van ruimtereizen drastisch te verlagen, waardoor meer wetenschappelijk onderzoek, satellietlanceringen en zelfs ruimtetoerisme mogelijk worden. Maar hoe zijn we op dit punt gekomen?
De eerste stappen: NASA’s Space Shuttle
Het idee van herbruikbare raketten begon eigenlijk al decennia geleden met de Space Shuttle van NASA, die van 1981 tot 2011 vloog. Dit ruimtevaartuig was een pionier: de orbiter (het deel dat astronauten en lading naar de ruimte bracht) kon meerdere keren worden gebruikt. Maar volledig herbruikbaar was het voertuig zeker niet. Bij elke lancering werd de enorme externe brandstoftank weggegooid, en de vastebrandstofboosters, die hielpen bij de start, moesten na elke vlucht uitgebreid worden gereviseerd.
Dit maakte de 135 missies van de Shuttle extreem duur: zo’n 1,5 miljard dollar per vlucht. Bovendien kende het programma twee tragische dieptepunten, de explosie van de Challenger in 1986 en de ramp met de Columbia in 2003, waarbij in totaal 14 astronauten omkwamen. Toch bewees het programma dat hergebruik technisch mogelijk was en legde het de basis voor wat later zou volgen.
De doorbraak: SpaceX en Blue Origin
De echte revolutie begon in 2015, toen SpaceX, het ruimtevaartbedrijf van Elon Musk, iets ongekends deed. Een Falcon 9-raket van het bedrijf werd naar de ruimte gelanceerd en landde daarna verticaal terug op aarde, rechtop, met behulp van zijn eigen motoren, een beetje zoals een helikopter die landt. Deze verticale landing was een doorbraak: het toonde aan dat de duurste onderdelen van een raket hergebruikt konden worden zonder ingrijpende reparaties.
De Falcon 9 is weliswaar niet volledig herbruikbaar: de tweede trap wordt nog altijd afgeschreven. Maar de eerste trap, de booster, is het kostbaarst en wordt al routinematig hergebruikt. Sommige boosters hebben inmiddels meer dan twintig vluchten op hun naam. Daardoor zijn de kosten per lancering dramatisch hard gedaald, naar zo’n 60 miljoen dollar. Dat is een fractie van wat de Space Shuttle kostte. Intussen heeft SpaceX honderden vluchten uitgevoerd met de Falcon 9 en zijn zwaardere variant, de Falcon Heavy. In 2025 is meer dan de helft van alle raketlanceringen wereldwijd afkomstig van SpaceX. Het bedrijf werkt nu ook aan Starship, een volledig herbruikbare tweedelige raket die bedoeld is voor bemande ruimtereizen, onder meer naar Mars.
Hoewel SpaceX de markt domineert, was het niet het enige bedrijf dat in 2015 een mijlpaal bereikte. Ook Blue Origin, het ruimtevaartbedrijf van Jeff Bezos, liet toen een raket verticaal landen: de New Shepard. Deze eentrapsraket is bedoeld voor suborbitale vluchten (korte sprongen naar de rand van de ruimte) en richt zich vooral op ruimtetoerisme en wetenschappelijke experimenten. New Shepard heeft inmiddels meer dan dertig succesvolle vluchten uitgevoerd. De opvolger, New Glenn, is een veel grotere tweetrapsraket voor orbitale vluchten. Die beleefde begin 2025 zijn eerste (deels succesvolle) vlucht: de lading werd weliswaar afgeleverd in een baan rond de aarde, maar de herbruikbare eerste trap ging verloren toen het contact werd verbroken tijdens de terugkeer.
Wereldwijde race: China en onverwachte spelers
Het succes van SpaceX en Blue Origin inspireerde anderen om mee te doen aan de race. In de VS werken bedrijven als Rocket Lab en Relativity Space aan concurrenten van de Falcon 9. In China werkt de staatsorganisatie China Aerospace Science and Technology Corporation (CASC) aan de Long March 9, een volledig herbruikbare raket die lijkt op wat SpaceX probeert te bereiken met Starship. Ook privébedrijven zoals LandSpace en CAS Space boeken vooruitgang. Zij voerden al succesvolle ‘hop-tests’ uit: korte verticale sprongen om te testen of een rakettrap veilig kan landen. Het gaat hier nog niet om volledige suborbitale vluchten.
De nieuwste naam op de lijst is nu Honda. De Japanse autofabrikant voltooide dinsdag een succesvolle hop-test en wil tegen 2029 suborbitale vluchten aanbieden. Daarbij maakt het bedrijf gebruik van technologieën uit de autobouw, zoals autonome besturingssystemen, om veilige landingen mogelijk te maken.
BREAKING 🚨: Honda successfully launched and landed its own reusable rocket
It flew for almost a full minute and reached an altitude of 890 feet before landing within 14 inches of its target pic.twitter.com/gKpZlXODYh
— Latest in space (@latestinspace) June 18, 2025
Ook in Europa proberen we bij te benen. ArianeGroup werkt via dochterbedrijf MaiaSpace aan een deels herbruikbare raket, waarvan de eerste testvlucht gepland staat voor 2026. Tegelijk investeren het Europese ruimteagentschap ESA en partners in testprojecten zoals Themis en CALLISTO, die herbruikbare rakettrappen demonstreren. De eerste hop-tests staan gepland voor dit of volgend jaar. Daarnaast zijn er Europese startups actief: het Spaanse PLD Space test een raket die via parachutes wordt teruggehaald, terwijl het Duitse Isar Aerospace werkt aan Spectrum, een kleinere raket voor commerciële satellietlanceringen.
De toekomst: Starship en de realiteit
En dan is er Starship van SpaceX, misschien wel het meest ambitieuze ruimtevaartuig ooit. Dit gevaarte is ontworpen om mensen naar Mars te brengen en orbitale vluchten uit te voeren, volledig rond de aarde en verder. Beide rakettrappen moeten volledig herbruikbaar zijn.
Maar de weg ernaartoe is hobbelig. Op 27 mei 2025 explodeerde Starship tijdens zijn negende testvlucht bij terugkeer in de atmosfeer, door een lek in het brandstofsysteem. Ook prototypes zeven en acht gingen verloren, al slaagde SpaceX er toen nog in de herbruikbare booster, de Super Heavy Booster, veilig te landen. Toegegeven: tijdens vlucht negen was het niet de bedoeling om de booster te laten landen. Het was vooral een test: het was de tweede vlucht van eenzelfde booster. De booster moest tijdens vlucht negen in de oceaan landen, maar explodeerde in de lucht toen die terug naar de aarde afdaalde.
Nog dramatischer was de gebeurtenis van woensdagavond: Starship nummer 36, die gebruikt zou worden voor de tiende testvlucht, explodeerde in een vuurbal op het lanceerplatform in Texas, rond 23.00 uur lokale tijd, tijdens een test op de grond. SpaceX bevestigde dat er geen gewonden vielen en dat er geen gevaar was voor de omgeving, maar riep mensen wel op het gebied te vermijden.
Toch geeft SpaceX niet op. Het bedrijf volgt een strategie van snelle iteratie: elke mislukking is een leermoment. Die aanpak houdt de droom van het bedrijf levend. Maar intussen kijkt de hele wereld mee en leren andere ruimtevaartspelers veel uit elke explosie. En dat zorgt ervoor dat de voorsprong van SpaceX steeds moeilijker te behouden is.
