Zeldzaam fenomeen: als deze vissers en dolfijnen samenwerken vangen ze allebei meer vis

Ze kijken naar elkaar en weten wat hen te doen staat, de vissers en de dolfijnen langs de Braziliaanse zuidkust: als ze synchroon aan de slag gaan, vangen ze beiden meer vis.

Het is een zeldzaam voorbeeld van de interactie tussen twee roofdieren die gunstig is voor beide partijen. De vissers die in Brazilië hun netten uitwerpen vangen meer als ze goed letten op het gedrag van de dolfijnen en vice versa, concluderen onderzoekers na vijftien jaar studie naar het wonderlijke fenomeen. “We wisten dat de vissers het gedrag van de dolfijnen observeerden om te bepalen wanneer ze hun netten moeten uitwerpen, maar wat we niet wisten is dat de dolfijnen ook actief hun gedrag afstemmen op de vissers”, reageert hoofdonderzoeker Mauricio Cantor van Oregon State University.

Wederzijds voordeel
“Door drones en onderwatercamera’s konden we het gedrag van de vissers en de dolfijnen in detail observeren. Zo ontdekten we dat ze meer vis vangen door synchroon te werken”, aldus Cantor. “Dit laat zien dat de interactie wederzijds voordeel heeft voor de mensen en de dolfijnen.” Van zwermen vogels en scholen vissen is bekend dat ze weleens synchroon bewegen, maar synchroon gedrag tussen verschillende soorten, zoals tussen de vissers en de tuimelaars is veel zeldzamer.

Het wordt gezien als een culturele traditie in Laguna, een stad aan de Braziliaanse zuidkust. De synchrone samenwerking gebeurt er al meer dan 140 jaar en wordt van generatie op generatie doorgegeven bij zowel de vissers als de dolfijnen. De samenwerking is specifiek voor deze populatie dolfijnen. Het is geen genetische eigenschap van de dieren, zegt Cantor.

Onderdeel van de cultuur
In het verleden en ook onlangs nog is er op een handjevol plekken op de wereld gelijksoortig gedrag ontdekt, maar de praktijk is aan het verdwijnen. De samenwerking is zo zeldzaam dat hij een plekje verdient op de Unesco-lijst voor cultureel erfgoed, vinden de onderzoekers. “Vanuit het perspectief van de vissers is de traditie op allerlei manieren onderdeel van de cultuur van de gemeenschap”, legt Cantor uit. “Ze leren vaardigheden van andere vissers en de kennis wordt verspreid door een vorm van sociaal leren. Ze voelen zich ook verbonden met deze plek en zijn thuis in de gemeenschap.”

Volgens de studie ziet de toekomst er mogelijk ook niet goed uit voor de synchrone visserij, omdat de hoeveelheid mul – het soort vis waar zowel mens als dolfijn naar zoekt – al een tijd afneemt. Ook kan het zijn dat toekomstige generaties vissers hun belangstelling verliezen voor deze unieke manier van vis vangen. “De praktijk zal stoppen op het moment dat óf de dolfijnen óf de vissers er geen voordeel meer bij hebben”, zegt onderzoeker Damien Farine.

Niet competitief
Om de culturele traditie beter te begrijpen en de gevolgen voor korte en lange termijn te kunnen meten, gebruikten de onderzoekers drones, hydrofoons en onderwatercamera’s. Ze deden langdurig demografisch onderzoek naar de dolfijnen en interviewden en observeerden de vissers. Zo ontdekten ze dat de synchrone zoektocht naar voedsel de kans voor zowel vissers als dolfijnen substantieel vergrootte dat ze vis vingen. Ook vingen ze meer dan wanneer ze zelfstandig op pad gingen. Dat had voor beide soorten positieve gevolgen: de dolfijnen hadden een 13 procent grotere overlevingskans en de vissers gingen er sociaaleconomisch op vooruit.

Het is een bijzondere en hoogst zeldzame samenwerking. De meeste interacties tussen mensen en andere dieren zijn competitief van aard. “Maar in dit geval dus niet”, zegt Farine. “Dat maakt dit systeem wetenschappelijk interessant, omdat het ons kan leren begrijpen onder welke omstandigheden samenwerking kan ontstaan en – wat steeds belangrijker wordt in onze snel veranderende wereld – wanneer die verloren kan gaan of kan veranderen van een coöperatieve in een competitieve interactie.”

Onzekere toekomst
De onderzoekers benadrukken dat er actie nodig is om het systeem te behouden voor de toekomst. Zowel de dolfijnen als de vissers zijn afhankelijk van een sterke en gezonde vispopulatie om hun coöperatieve relatie voort te zetten. En in de afgelopen jaren nam de visstand in de regio af. Ook is er bij de jongste generatie minder interesse om de traditie te leren, vertelt onderzoeker Fábio Daura-Jorge, die de populatie al vijftien jaar volgt. “We weten niet wat er in de toekomst gaat gebeuren, maar ons vermoeden – gebaseerd op onze beste data en modellen – is dat als het zo doorgaat er een tijd komt waarin de interactie niet langer van belang is voor minstens een van de roofdieren, de dolfijnen of de vissers”, zegt de onderzoeker.

Meer vis nodig
De wetenschappers komen gelukkig ook met oplossingen. Ten eerste moet de visstand worden verbeterd. De lokale overheid moet uitzoeken waarom de hoeveelheid mul is afgenomen en dan maatregelen nemen, zoals het harder bestraffen van het gebruik van illegale visnetten. Ten tweede moet aan vissers nog meer worden duidelijk gemaakt hoe belangrijk de traditie is op cultureel en economisch gebied. De praktijk kan worden gestimuleerd door bijvoorbeeld meer te betalen voor vis die met deze methode is gevangen. “Dit fenomeen waarbij de interactie tussen wilde dieren en mensen voor beiden voordelen heeft wordt steeds zeldzamer”, besluit Cantor. “De culturele waarde en de biologische diversiteit zijn belangrijk. Daarom moeten we de traditie behouden.”

Bronmateriaal

"Foraging synchrony drives resilience in human–dolphin mutualism" - Proceedings of the National Academy of Sciences

Afbeelding bovenaan dit artikel: Sollsuchstock / Getty (via Canva.com)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd