De zoveelste uitnodiging voor een kerstborrel valt op de mat en dan zijn er ook nog een aantal jarigen die het erg leuk zouden vinden als je op hun feestje komt. Het is te veel, je hebt geen zin, geen tijd of allebei, maar toch ga je. Omdat je denkt dat de ander het héél erg zou vinden als je niet komt. Dat valt wel mee. Je kunt gerust afzeggen, is de conclusie van nieuw onderzoek.
Mensen overschatten de sociale gevolgen van nee zeggen, aldus de onderzoekers. “Ik werd ooit uitgenodigd voor een evenement waar ik absoluut niet heen wilde, maar ik ging toch, omdat ik bang was dat degene die me uitgenodigd had heel erg teleurgesteld zou zijn als ik niet kwam. En dat lijken veel mensen te hebben”, zegt hoofdonderzoeker Julian Givi van West Virginia University. “Ons onderzoek toont echter aan dat de negatieve gevolgen van nee zeggen veel minder erg zijn dan we denken.”
Liever thuis
Meer dan driekwart van de respondenten in de studie bekende weleens ingegaan te zijn op een uitnodiging voor een activiteit waar ze niet heen wilden, omdat ze bang waren voor de gevolgen van een afwijzing. Om erachter te komen of deze angsten gegrond waren, deden de onderzoekers vijf experimenten met in totaal meer dan tweeduizend deelnemers.
In een van de experimenten vroegen de onderzoekers mensen om een scenario te lezen waarbij zij ofwel vrienden uitnodigden voor een diner in een restaurant, ofwel zelf uitgenodigd werden. De deelnemers die uitgenodigd werden, moesten zich voorstellen dat ze de uitnodiging afwezen, omdat ze al plannen hadden overdag en ’s avonds liever wilden relaxen thuis. De deelnemers die zelf anderen uitnodigden, moesten zich voorstellen dat een vriend nee zei om dezelfde reden.
Niet boos
De vraag was natuurlijk: hoe ervaarden beide partijen de afwijzing? De mensen die zich voorstelden dat ze de uitnodiging van een vriend afsloegen, dachten vaak dat dit direct negatieve gevolgen had voor hun relatie. Ze dachten veel vaker dat hun vriend boos en teleurgesteld zou zijn en hen niet opnieuw zou uitnodigen, dan het geval was. Degenen die afgewezen werden, vonden dat vaak helemaal niet zo erg. Dat komt volgens de onderzoekers doordat de deelnemers die de uitnodiging afsloegen, dachten dat hun vriend veel meer zou focussen op de afwijzing zelf in plaats van op de afwegingen die iemand had voor hij nee zei.
“In al onze experimenten vonden we heel consistent dat de uitgenodigden de negatieve gevolgen overschatten als ze de uitnodiging afslaan”, zegt Givi. “Mensen overdrijven de mate waarin de persoon die de uitnodiging verstuurt, focust op de afwijzing zelf in plaats van op de gedachten die door iemands hoofd gaan, voordat hij nee zegt.”
Geen zin in etentje
Aan een ander experiment deden 160 stellen mee. Eerst werd een van de twee gevraagd om de ruimte te verlaten waar het onderzoek plaatsvond. De ander schreef vervolgens een uitnodiging aan zijn of haar partner voor een etentje, een film of bijvoorbeeld een wandeling in het park. Daarna verliet diegene ook de ruimte en keerde de ander terug. Die moest vervolgens een afwijzing schrijven met daarin iets in de trant van: ‘Ik wil liever thuis blijven en relaxen’. Daarna wisselden ze weer van plaats, zodat de schrijver van de uitnodiging de afwijzing kon lezen.
Ook nu bleek weer dat degene die de uitnodiging afsloeg veel vaker dacht dat zijn partner boos of teleurgesteld zou zijn dan in werkelijkheid het geval was. Het maakt duidelijk dat mensen systematisch overschatten hoe erg iemand het vindt als je nee zegt, zelfs in een langdurige liefdesrelatie. “Hoewel er tijden zijn geweest waarin ik me een beetje verdrietig voelde als iemand mijn uitnodiging afsloeg, maakt ons onderzoek duidelijk dat mensen de negatieve gevolgen voor hun relaties overschatten”, zegt Givi.
Gewoon nee zeggen
De wetenschapper adviseert mensen dan ook om eens wat vaker nee te zeggen tegen een uitnodiging. Het leven is al druk genoeg en soms doe je gewoon liever iets anders met je kostbare tijd. Dat vindt de ander echt niet zo erg als je denkt. Scheelt dus weer een paar verplichte kerstborrels.
