Zangvogels voelen aan wanneer er gevaar dreigt: dan slaan ze de pootjes ineen en verjagen de uilen

Zangvogels voelen aan wanneer het gevaar van roofdieren, zoals de uil, het grootst is. Ze trekken dan samen op om de kuikenrovende beesten aan te vallen en weg te jagen.

Vluchten is niet de enige optie voor kleine vogels om zich te beschermen tegen de grijpgrage klauwen van roofdieren. Veel zangvogelsoorten werken samen door middel van ‘mobbing’. Ze verzamelen zich in een grote groep en vliegen snel en agressief in de buurt van roofvogels of uilen, terwijl ze veel geluid maken. Mobbing is riskant voor beide partijen: roofvogels kunnen tijdens de belegering de kleine vogels aanvallen en zwaar verwonden, terwijl de onderzoekers ook hebben gezien hoe roofvogels gewond raakten door de heftige mobbing-aanvallen van de meute zangvogels.

Op gevoel
Biologen van de Oregon State University deden onderzoek naar dit mobbing-gedrag en ontdekten dat zangvogels kunnen aanvoelen wanneer het risico op een aanval van een roofdier het grootst is. Het blijkt nogal uit te maken welk jaargetijde het is en wat de geografische ligging is van het ecosysteem. Is het gevaar groot, dan komt mobbing veel vaker voor. Is het risico op een aanval klein, dan zullen de vogels het roofdier, in dit geval de noordelijke dwerguil, meestal vermijden of negeren. Uilen zijn overigens officieel geen roofvogels omdat ze in de orde van de Strigiformes vallen en niet in de orde Accipitriformes of Falconiformes.

Game of numbers
“Mobbing kost de vogels blijkbaar veel energie, want het komt ‘s winters – wanneer voedsel schaars is – nauwelijks voor, terwijl er nog wel veel zangvogels rondvliegen”, zegt onderzoeker W. Douglas Robinson. “We konden ook duidelijk zien dat de kans op mobbing groter werd als er meer zangvogels aanwezig waren. Ze durven met een grote groep vaker aan te vallen, omdat het risico voor iedere afzonderlijke mobber kleiner wordt. De zangvogels kunnen op deze manier inschatten wanneer het de moeite en het risico waard is om de uilen het leven zuur te maken, en wanneer het beter is om af te wachten.”

De dwerguil. Foto: Anolis01

De onderzoekers bestudeerden hoe de noordelijke dwerguilen, de Glaucidium gnoma om precies te zijn, in het westen van de Verenigde Staten in de staat Oregon bij tijd en wijle werden weggepest door een meute kleine vogels. Deze uilen zijn relatief klein en eten normaal gesproken kleine zoogdieren, zoals ratten en muizen, en kleine vogels of kuikens. Ze vallen zangvogels aan door zich te verschuilen en de dieren in een hinderlaag te lokken. “In de lente eet de dwerguil vooral kleine zoogdieren, maar in de zomer staat er vaker vogel op het menu. Het aandeel kleine vogels verdubbelt bijna en is in de zomer de belangrijkste voedselbron van deze uilsoort”, legt Scott uit.

Alleen als het echt nodig is
Mobbing gebeurde vooral in de nazomer en de herfst, in maar liefst 23 procent van de observaties, terwijl het in de lente en in de winter nauwelijks voorkwam. Verder gold: hoe hoger boven zeeniveau, hoe minder vaak de uilen werden weggejaagd door de vogeltjes. Dit is niet heel gek, want uilen komen ook een stuk minder vaak voor op hoogte.

Niet alle zangvogels doen mee aan de groepsaanvallen, maar er zijn er wel veel die het doen. De onderzoekers vonden 24 soorten die mobbing-gedrag vertoonden. Het zijn vooral mezen, boomklevers, winterkoninkjes en junco’s, allemaal kleine soorten die op het menu van de uil staan. Grotere soorten, zoals lijsters en gaaien, hielden zich nauwelijks bezig met het wegjagen van noordelijke dwerguilen. Zij staan er wel om bekend dat ze groepsgewijs grotere uilensoorten lastigvallen.

Niet te veel risico
De onderzoekers concluderen dat de zangvogels alleen aanvallen als er aan twee voorwaarden wordt voldaan: de dreiging van het roofdier moet reëel zijn en er moeten genoeg medestanders zijn, zodat het risico niet te groot wordt per individu. “Vervolgstudies gaan hopelijk dieper in op de vraag op welke manier de energie die mobbing kost invloed heeft op de frequentie van het gedrag. Het is bijvoorbeeld mogelijk om seizoensgebonden voedsel onder de loep te nemen en kunstmatig aan te vullen. Hieruit kunnen we opmaken hoeveel invloed voedsel en energie hebben op mobbing”, besluit Scott.

Bronmateriaal

"Mobbing behavior of songbirds in response to calls of an ambush-predator, the Northern Pygmy-Owl" - Frontiers in Ecology and Evolution

Afbeelding bovenaan dit artikel: CathyDoi / Getty (via Canva.com)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd