Steden zijn de plaatsen waar de natuur het hardst wordt getroffen. Maar ondanks hun imago als betonnen jungle kunnen ze een belangrijke rol spelen in het herstel van de natuur.
Het bewust terugbrengen van verdwenen diersoorten naar stedelijke parken en groene plekken kan de biodiversiteit een flinke boost geven. Maar ook stadsbewoners hebben er baat bij. Dat blijkt uit een studie van de Universiteit van Sydney.
Een wereld die steeds stedelijker wordt
Tegen het jaar 2050 zal ongeveer zeventig procent van de wereldbevolking in steden wonen. Die groei gaat helaas samen met een zorgwekkend verlies aan diersoorten. Vooral in en rond onze stedelijke gebieden is de natuur vaak ver te zoeken, en dat gaat er volgens de onderzoekers niet op beteren. Natuurbeschermers hebben hun pijlen echter maar al te vaak gericht op uitgestrekte wildernissen, ver weg van de bebouwde kom. Maar wat als het echte verschil gemaakt kan worden in onze eigen achtertuin?
Een nieuwe aanpak
De Australische onderzoekers onderzochten daarom een nieuwe aanpak: het actief terugplaatsen van lokaal verdwenen dieren in stedelijke omgevingen. Deze methode noemen zij ‘stedelijke verwildering’. Het gaat hier niet alleen om wat extra groen of een paar struiken. De kern van de techniek is het herstellen van hele ecosystemen door sleutelsoorten zoals bepaalde vogels of zoogdieren terug te halen.
Uit hun analyse van wereldwijde projecten blijkt dat deze aanpak nog in de kinderschoenen staat. De onderzoekers bekeken in een analyse, die gepubliceerd werd in het vakblad Bioscience, 2812 studies. Ze vonden slechts zeventien voorbeelden, minder dan 1 op 100, waarin geprobeerd is om dieren terug te brengen naar steden. Toch laten die paar pogingen hoopvolle resultaten zien.
Wat werkt er?
Succesvolle projecten hebben twee dingen gemeen. Ten eerste: de dieren voelen zich thuis, settelen zich en krijgen jongen. Ten tweede: de mensen in de buurt doen mee. Een mooi voorbeeld is Wellington in Nieuw-Zeeland. Daar vliegen nu weer kaka-papegaaien rond in de hoofdstad, dankzij een project waar de lokale gemeenschap zich vol voor inzette. In Noord-Amerikaanse steden werden roofvogels zoals slechtvalken en visarenden teruggebracht, die vervolgens hielpen bij het beheersen van overlastgevende duivenpopulaties. In Rio de Janeiro werden bruine brulapen geherintroduceerd in bosgebieden aan de rand van de stad, waar ze zich inmiddels succesvol voortplanten. En in Portugal werden rode eekhoorns met succes teruggeplaatst in stadsparken.
Mensen moeten handje helpen
De betrokkenheid van bewoners blijkt essentieel. Mensen die nestkastjes ophangen, voedsel neerleggen of groene plekjes onderhouden, helpen de natuur een handje. En het leuke is: ze voelen zich daardoor zelf ook meer verbonden met de planten en dieren om hen heen. Een win-winsituatie dus: de natuur knapt op en wij genieten mee.
Niet iedereen gaat fan zijn
Toch is het niet allemaal rozengeur en maneschijn. Steden kampen met weinig ruimte, versnipperde natuurgebieden en steeds vaker zelfs invasieve soorten die het inheemse dieren lastig maken. En laten we eerlijk zijn: niet iedereen zit te wachten op een vos die de vuilnisbak plundert of een zwerm bijen in de tuin. Dat zijn echte uitdagingen waar rekening mee gehouden moet worden.
Perfecte kans
Maar de onderzoekers zien vooral kansen. Veel steden staan op grond die van nature vruchtbaar en rijk is, perfect voor biodiversiteit. En omdat de meeste mensen in steden wonen, is dit dé plek om ze te laten zien hoe mooi en belangrijk de natuur is. Stedelijke verwildering brengt de natuur letterlijk naar je voordeur.
De wetenschappers roepen nu op tot extra onderzoek. Wat zijn de effecten op lange termijn? Welke dieren passen het best in een stad? Ze willen ook richtlijnen maken om dit goed aan te pakken. En niet te vergeten: lokale gemeenschappen en inheemse kennis moeten een grote rol spelen. Er is dus nog veel werk aan de winkel.
