De anticonceptiepil is nog steeds verreweg de populairste manier om een zwangerschap te voorkomen. Meer dan 150 miljoen vrouwen maken er wereldwijd gebruik van. Dat lijkt niet helemaal zonder neveneffecten: volgens nieuw onderzoek worden vrouwen mogelijk angstiger door gebruik van de pil.
De onderzoekers uit Canada keken naar het effect van de bekende combinatiepil, die uit oestrogeen en progesteron bestaat, op het hersengebied waar onder meer angst wordt gereguleerd. En ze ontdekten iets opmerkelijks: gezonde vrouwen die de combinatiepil slikten, hadden een dunnere ventromediale prefrontale cortex dan mannen. “Dit deel van de prefrontale cortex zorgt voor de regulering van emoties, zoals de vermindering van angstsignalen in een veilige situatie”, legt onderzoeker Alexandra Brouillard uit van de Université du Québec. “Onze resultaten lijken dus een mechanisme aan te tonen waarbij de anticonceptiepil de emotieregulatie bij vrouwen verstoort.” Daardoor kunnen ze zich angstiger voelen dan wanneer ze de pil niet zouden gebruiken.
Verstoorde regulering van emoties
Om dit aan te tonen vroegen de onderzoekers vrouwen die nu de pil slikken, vrouwen die dat vroeger deden, vrouwen die nooit enige vorm van hormonale anticonceptie hadden genomen en mannen om deel te nemen aan het onderzoek. Door deze groepen te vergelijken kun je achterhalen of de veranderingen in de hersenen omkeerbaar zijn en hoe lang ze aanhouden. Ook is gekeken naar het verschil tussen de seksen, omdat bekend is dat vrouwen vaker angst- en stressklachten hebben dan mannen.
“Aangezien we een verminderde corticale dikte waarnamen van de ventromediale prefrontale cortex bij pilgebruikers vergeleken met mannen, tonen onze resultaten aan dat de pil mogelijk een risicofactor is voor een verstoring van de emotieregulering tijdens het gebruik van de pil”, legt Brouillard uit. De impact van het pilgebruik lijkt echter omkeerbaar: als vrouwen stoppen met de pil verdwijnt ook het effect op de hersenen. Bij de vrouwen die vroeger de pil gebruikten, werd namelijk geen verandering in de betreffende hersengebieden meer waargenomen.
Geen onzin
Maar voor vrouwen die nu angstklachten hebben, zou het gebruik van de pil een verklaring kunnen zijn. Daarmee is er opnieuw bewijs geleverd dat pilgebruik ook psychische effecten kan hebben, iets wat lang werd afgedaan als onzin. “Als meisjes en vrouwen de pil krijgen voorgeschreven, worden ze geïnformeerd over allerlei lichamelijke bijwerkingen, zoals dat de hormonen hun menstruatiecyclus stilleggen en ovulatie voorkomen”, zegt Brouillard.
“Maar de effecten van geslachtshormonen op de ontwikkeling van de hersenen, die doorgaat tot in de vroege volwassenheid, komt zelden aan de orde. Aangezien de pil op zo’n grote schaal wordt gebruikt, is het belangrijk dat we beter begrijpen wat de korte en langetermijneffecten zijn op de anatomie van de hersenen en de emotieregulatie”, vindt de onderzoeker.
Effect op jonge gebruikers
En op dat gebied valt er nog veel te leren. Zo is Brouillard nu bezig met een onderzoek naar de impact van leeftijd en de duur van het pilgebruik om meer te weten te komen over de langetermijneffecten van de pil. Aangezien veel tienermeisjes met de pil beginnen in een belangrijke periode van hun hersenontwikkeling kan de leeftijd ook impact hebben op de omkeerbaarheid van de effecten.
De onderzoekers houden wel een flinke slag om de arm: er is geen causaal verband aangetoond tussen de pil en veranderingen in de hersenen. We moeten bovendien voorzichtig zijn met al te grote conclusies over de gevolgen voor de psychische gezondheid van pilgebruikers.
Bewustzijn creëren
Het doel van de studie is dus zeker niet om pilgebruik te ontmoedigen. “Maar we moeten ons er wel van bewust zijn dat de pil effect kan hebben op de hersenen. Ons doel is om wetenschappelijke interesse te wekken voor de gezondheid van de vrouw en bewustzijn te creëren over het voorschrijven van de pil bij jonge vrouwen en de impact op hun hersenontwikkeling, een onderwerp waar nog weinig over bekend is”, besluit Brouillard.
Langzaam wordt er steeds meer bekend over de bijwerkingen van de pil. Zo schreven we eerder al dat de kans op borstkanker, hartaanvallen en beroertes ietsje groter wordt en de kans op trombose zelfs vier keer zo groot is als je de pil slikt. Die kansen nemen vooral toe bij vrouwen boven de 40. Maar er zijn ook lichtere klachten, zoals misselijkheid, hoofdpijn en stemmingswisselingen, waar jongere vrouwen last van hebben. Het gebruik van de pil neemt dan ook al jaren af. In 2014 gebruikte nog ruim 38 procent van de vrouwen de pil, in 2020 was dat nog maar 32 procent volgens cijfers van het CBS. Om veel bijwerkingen te voorkomen, zou de hoeveelheid hormonen met maar liefst 92 procent omlaag kunnen, volgens onderzoekers. De pil zou dan nog steeds effectief zijn.
