Nog een paar weken en dan begint op het noordelijk halfrond de winter. Een periode die toch vaak geassocieerd wordt met kou. Maar door een in de Stille Oceaan opgedoken weerfenomeen kan dat deze winter weleens een beetje anders uit gaan pakken…
Het afgelopen jaar is El Niño al meerdere malen in het nieuws gekomen. Het weerfenomeen lijkt de laatste maanden reeds een bijdrage te hebben geleverd aan de hoger dan gemiddelde temperaturen die op tal van plekken zijn gemeten. Echter is El Niño zeker nog niet klaar met ons. Zo blijkt uit recent onderzoek dat de wereldwijde gemiddelde temperatuur deze winter door toedoen van El Niño wel eens hoger uit kan gaan pakken dan ooit.
El Niño is eigenlijk niets anders dan een periodieke opwarming van oceaanwater langs de evenaar in de oostelijke Stille Oceaan. En het is een behoorlijke opwarming: soms is het water aan het oppervlak tijdens El Niño tot wel drie graden Celsius warmer dan normaal. Dit heeft grote gevolgen voor het weer wereldwijd. Sommige gebieden krijgen te maken met extreme droogte en/of warmte. Andere gebieden kampen weer met overmatig veel regen. El Niño geeft ongeveer elke drie tot zeven jaar acte de présence. De laatste keer dat een El Niño ontstond, was in 2019. Dat was een vrij milde El Niño. En nu, in 2023, is het dus weer raak. Wil je meer weten over El Niño? Kijk dan eens hier. De tegenhanger van El Niño is La Niña. Dit weerfenomeen doet fysisch gezien het tegenovergestelde: het brengt juist verkoeling in het Pacifische en Atlantische gebied. De invloed van La Niña zien we met name terug in de tropische Stille Oceaan, waar de zeetemperatuur wel 1 tot 2 graden Celsius onder het gemiddelde kunnen komen te liggen. Wil je meer weten over La Niña? kijk dan eens hier.
Fei Zheng en Fei Liu zijn twee wetenschappers die hebben meegewerkt aan het onderzoek. “De gemiddelde temperatuur op aarde zal dit jaar op schrikbarende wijze een nieuw hitterecord vestigen,” vertelt Zheng aan Scientias.nl. “De bijdrage van El Niño hieraan kan in deze context niet over het hoofd worden gezien. Zo komen we gevaarlijk dicht bij de grens van een wereldwijde opwarming van 1,5°C.” Het onderzoek is gepubliceerd in het blad Advances in Atmospheric Sciences.
Warme winter
En El Niño zal ook een flink stempel gaan drukken op de komende winter, zo voorspellen de onderzoekers in hun studie. Die winter kan op sommige plekken namelijk wel eens recordbrekend warm worden. Dat is overigens niet volledig aan El Niño toe te rekenen; het voorspelde hitterecord is het resultaat van de huidige opwarming van de aarde – die al heel lang bezig is – waar vervolgens de El Niño van dit jaar bovenop komt.
Amerika en Eurazië
Zo kunnen grote delen van Amerika en het centrale en op iets lagere breedte gelegen Eurazië zich waarschijnlijk opmaken voor een uitzonderlijk warme winter. En in China kunnen de temperaturen zelfs twee keer hoger uit gaan vallen dan gebruikelijk, zo voorspellen de onderzoekers. Voor Europa worden geen aanzienlijk hogere temperaturen voorspeld. Maar door het wereldwijde effect van klimaatverandering, in combinatie met het lokalere effect van El Niño lijkt de gemiddelde wereldwijde temperatuur deze winter toch de recordboeken in te gaan; volgens de onderzoekers is er 95 procent kans dat de gemiddelde temperatuur die wereldwijd in de winter van 2023/2024 gemeten wordt, recordbrekend hoog uit gaat vallen.
Onvermijdelijk
Dat er dit jaar sprake is van een El Niño, stelden onderzoekers in juni reeds vast. “De El Niño die we dit jaar zien, was onvermijdelijk”, laat Zhen weten. “De afgelopen drie jaar hebben we alleen maar La Niñas gehad. Hierdoor heeft zich een enorme hoeveelheid hitte op kunnen bouwen in de tropische oceanen. De El Niño van dit jaar is hier dan ook een direct gevolg van.”
Doorgaans houdt een El Niño ongeveer een half jaar aan, om ergens in december een piek te bereiken. Maar daarmee is de kous nog niet af: de gevolgen van het weerfenomeen worden namelijk ook in de maanden daarna nog gevoeld. Zo heeft onderzoek van het KNMI bijvoorbeeld uitgewezen dat Nederland na een winter met een sterke El Niño steevast getrakteerd wordt op een nat voorjaar.
