Stel je voor: je bezoekt de arts voor een routinecontrole, en met één simpel wangstrijkje kom je niet alleen te weten hoe het met je gezondheid gesteld is, maar ook hoe lang je nog te leven hebt. Science fiction? Niet lang meer, als het aan een groep internationale onderzoekers ligt.
We weten allemaal dat sommige mensen sneller oud lijken te worden dan anderen. De een ziet er op zijn 70ste uit als een spring-in-‘t-veld, terwijl de ander al op zijn 60ste met krakkemikkige knieën rondloopt. Maar wat bepaalt nu precies hoe snel we verouderen?
Chemische ‘vlaggetjes’ in ons DNA
Veroudering is een complex samenspel van genetica en levensstijl. Wat we eten, hoeveel we bewegen, hoe we omgaan met stress – al deze factoren laten hun sporen na op ons DNA, niet door de code zelf te veranderen, maar door kleine chemische ‘vlaggetjes’ toe te voegen die bepalen welke genen aan- of uitstaan. Deze vlaggetjes, ook wel epigenetische markers genoemd, vormen samen een soort biologische klok die aangeeft hoe ‘oud’ ons lichaam werkelijk is, ongeacht onze kalenderleeftijd.
Tot nu toe enkel met bloedtesten
Tot nu toe waren wetenschappers vooral aangewezen op bloedtesten om deze epigenetische klok af te lezen. Maar een nieuwe studie, gepubliceerd in het vakblad Frontiers in Aging, laat zien dat er een veel eenvoudiger manier is: een uitstrijkje van de binnenkant van de wang. De onderzoekers ontwikkelden een methode genaamd ‘CheekAge’, die de epigenetische markers in wangcellen analyseert. Niet alleen is het veel minder invasief dan een bloedtest, het blijkt ook nog eens zeer nauwkeurig te zijn in het voorspellen van iemands sterfterisico.
Universeel ‘verouderingssignaal’ in het lichaam
Het onderzoeksteam testte de methode op gegevens van meer dan 1.500 Schotse deelnemers, geboren in de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw. De resultaten waren opzienbarend: voor elke ‘verouderingssprong’ van één standaarddeviatie (een maatstaf voor variatie in een reeks gegevens) in de CheekAge-score, nam het sterfterisico met 21 procent toe. Met andere woorden: CheekAge blijkt sterk geassocieerd te zijn met het sterfterisico bij oudere volwassenen. Wat nog fascinerender is, is dat de methode ook werkt als je de gegevens van bloedcellen gebruikt. Dit suggereert dat er een soort universeel ‘verouderingssignaal’ is dat in verschillende weefsels van het lichaam te vinden is, dat voorspelt hoe lang je gaat leven.
“Het feit dat onze epigenetische klok, getraind op wangcellen, sterfte voorspelt bij het meten van het methyloom (alle epigenetische markers die je DNA beïnvloeden, red.) in bloedcellen, suggereert dat er gemeenschappelijke sterfteseinen zijn in verschillende weefsels”, aldus hoofdauteur van de studie Maxim Shokhirev. “Dit impliceert dat een eenvoudige, niet-invasieve wangswab een waardevol alternatief kan zijn voor het bestuderen en volgen van de biologie van veroudering.”
Gerichtere aanpak door artsen
De vraag is natuurlijk: wat kunnen we hiermee in de praktijk? Stel je voor dat je bij je jaarlijkse check-up niet alleen je bloeddruk en cholesterol laat meten, maar ook een ‘verouderingsscore’ krijgt. Dit zou artsen kunnen helpen om veel gerichter advies te geven over leefstijl en preventieve maatregelen.
De onderzoekers zijn alvast enthousiast over de mogelijkheden die CheekAge biedt, maar erkennen dat er meer onderzoek nodig is. Adiv Johnson, een van de auteurs van de studie, vertelt: “Toekomstige studies zijn ook nodig om te identificeren welke andere associaties naast algemene sterfte kunnen worden vastgelegd met CheekAge. Bijvoorbeeld, andere mogelijke associaties kunnen de incidentie van verschillende leeftijdsgerelateerde ziekten of de duur van de ‘healthspan’ zijn, de periode van gezond leven vrij van leeftijdsgerelateerde chronische ziekten en beperkingen.”
