Herinneringen zijn per definitie gekleurd. Waar we misschien vlak na een gebeurtenis nog precies herinneren hoe het was, kan dat na verloop van tijd langzaam veranderen. Wetenschappers weten dat al langer. Nu onderzoeken ze waarom dat zo is.
De smartphone is een verrassend doeltreffend hulpmiddel om hier meer over te weten te komen. “De smartphone is een geweldig apparaat om patronen in gevoelens, gedrag en ervaringen vast te leggen”, zegt hoofdonderzoeker Elizabeth Goldfarb van Yale University. “Echte gebeurtenissen blijven veel beter hangen dan situaties die we in een laboratorium nabootsen. Het is fascinerend om te analyseren op wat voor manier de mens ervaringen uit het dagelijks leven onthoudt.”
Op het jaarlijkse congres van de Cognitive Neuroscience Society (CNS) bespreken wetenschappers een aantal nieuwe studies waarin de ontwikkeling van herinneringen centraal staat. Bepaalde acties – zoals iets nieuws proberen, herinneringen herhalen voor het slapengaan en het ervaren van positieve emoties – blijken onze herinneringen te versterken.
Dromen houden herinneringen levend
Morgan Barense van de Universiteit van Toronto ontdekte toevallig hoe belangrijk slaap is voor het geheugen. In een eerdere studie zag haar team dat het moment waarop iemand informatie opnieuw bekijkt grote invloed heeft op hoe goed die herinnering blijft hangen. “De uitkomst was zo verrassend dat ik het eerst niet geloofde”, zegt Barense. “Maar het was toch echt zo. Vanaf toen begreep ik dat geheugenspecialisten meer aandacht moeten besteden aan het effect dat de slaap heeft op herinneringen.”
Nu onderzoekt haar team met de smartphone-app HippoCamera wat voor invloed het slaapproces precies op herinneringen heeft. In hun meest recente studie leggen de deelnemers twee weken lang twee gebeurtenissen per dag vast – één in de ochtend en één in de avond. Twaalf uur na hun input testten de onderzoekers het geheugen van de proefpersonen. Een deel van hen sliep in de tussentijd terwijl anderen wakker bleven. “Herinneringen na een nacht slaap waren levendiger, voelden dichterbij en waren makkelijker op te halen”, zegt Barense.
Eerstepersoonsperspectief
Ook dromen spelen een rol bij de ontwikkeling van herinneringen. Deelnemers die ’s ochtends over een gebeurtenis droomden, konden zich die later beter herinneren en beleefden de gebeurtenis vaker vanuit een eerstepersoonsperspectief. Het team analyseerde niet alleen de kortetermijneffecten, maar testte dezelfde herinneringen ook een jaar later. “Onze resultaten tonen aan dat de koppeling tussen een herinnering en de locatie waar die zich afspeelt eerst wat vervaagt na een nacht slaap, maar op de lange termijn juist sterker wordt”, vertelt onderzoeker Nelly Matorina.
De wetenschappers kijken nu in samenwerking met Northwestern University of ze een manier kunnen vinden om herinneringen tijdens de slaap te versterken. Ze experimenteren met het afspelen van geluiden die bij een herinnering horen tijdens de slaap. Zo hopen ze in kaart te brengen wat de meest vruchtbare momenten in de slaapcyclus zijn voor het opbouwen van herinneringen. “De app HippoCamera is nu al een groot succes. Hij helpt 55-plussers om hun dierbare herinneringen beter vast te houden. We hebben er vertrouwen in dat slaapgerichte geheugenreactivatie dit effect nog groter kan maken”, legt Barense uit.
Nieuwe ervaringen
Lila Davachi van Columbia University raakte geïnteresseerd in de werking van het geheugen tijdens de pandemie. “Iedereen zat thuis en had nauwelijks afwisseling. We vroegen ons af wat voor invloed dat zou hebben op langetermijnherinneringen”, vertelt ze. Met een smartphone-app hielden deelnemers dagelijks een logboek bij. Ze categoriseerden hun ervaringen als ‘nieuw’, ‘routine’ of ‘periodiek’ en beantwoordden vragen over hun dag. Toen Davachi’s team de data analyseerde, bleek dat nieuwe gebeurtenissen levendiger en gedetailleerder werden herinnerd dan routinematige momenten. “Nog interessanter is dat gewone gebeurtenissen op een dag met iets nieuws óók beter werden onthouden”, vertelt Davachi. “Het lijkt erop dat nieuwe ervaringen een soort gloed afgeven aan de rest van de dag.”
Ervaringsdiversiteit
Dit onderzoek laat zien dat ‘ervaringsdiversiteit’ een belangrijke rol speelt bij herinneringen. Het lijkt dan ook een goed idee om bewust variatie in je leven aan te brengen met als doel om herinneringen sterker te maken (en beter te laten beklijven). “Dankzij smartphones en kunstmatige intelligentie kunnen we enorme hoeveelheden echte levensgebeurtenissen analyseren”, zegt Davachi. “We begrijpen nu een stuk meer van de manier waarop herinneringen in het dagelijks leven ontstaan en hoe ze evolueren in de weken, maanden en jaren erna.”
