Het lijkt erop dat ze op deze manier dode huidcellen en zeepokken van hun lichaam scrubben.
Ook bultrugwalvissen hebben af en toe behoefte aan een dagje spa. Dat blijkt uit nieuwe beelden, waarop te zien is hoe verschillende walvissen over de zeebodem schuren en rollen. Onderzoekers vermoeden dat deze imposante dieren zo hun lichaam verzorgen, zo schrijven ze in het tijdschrift Marine Biodiversity Records.
De bultrug (Megaptera novaeangliae) is een zeezoogdier en valt onder de baleinwalvissen. Volwassen bultruggen kunnen zo’n 12 tot 16 meter lang worden en een slordige 25 tot 30 ton wegen. Ze onderscheiden zich van andere vinvissen door hun lange borstvinnen, gedrongen lichaam en knobbels op de bek en onderkaak. Bultruggen staan vooral bekend om hun gezang. Zo ‘zingen’ mannelijke bultruggen er in het paarseizoen lustig op los. Hun liedjes hebben een lage frequentie, net als het geluid dat grote vracht- en passagierssschepen maken. Jarenlang werd er intensief op bultruggen gejaagd. In 1966 kwam daar een einde aan. Dat was trouwens geen overbodige luxe: er waren toen nog maar 1400 exemplaren in het noorden van de Stille Oceaan terug te vinden. Sindsdien zijn de aantallen gestaag toegenomen. Geschat wordt dat er nu weer ongeveer twintigduizend bultruggen in de Stille Oceaan zwemmen.
Hieronder zijn de beelden te bewonderen. Deze zijn vervaardigd met behulp van tags, die op een aantal naar het zuiden migrerende bultruggen werden bevestigd. Deze tags, die eruitzien als zuignapjes, werden op de rug van de walvissen geplaatst en fungeren als geavanceerde meters: compleet met camera, GPS en andere sensoren.
Op de beelden lift je mee op de rug van een walvis en zie je eersterangs hoe hij over de zeebodem rolt. Een soortgenoot lijkt op de achtergrond hetzelfde te doen. “De walvissen bewegen langzaam vooruit, terwijl ze eerst met hun kop het zand raken,” duidt onderzoeker Olaf Meynecke. “Daarna rollen ze naar één kant of voltooien een volledige zijwaartse rol.”
Scrub
Waarom de walvissen dit eigenaardige gedrag vertonen? De zeebodem is bekleed met fijn zand en puin. En door daar overeen te rollen, verzorgen ze hun huid. Je kunt dit vergelijken met een bodyscrub onder de douche. In feite ‘scrubben’ de walvissen op deze manier dode huidcellen en zeepokken van hun lichaam. “We geloven dat walvissen met behulp van het zand parasieten van hun lijf verwijderen,” aldus Meynecke.
Zeepokken
En dat is ook broodnodig. Zeepokken zijn kreeftachtige organismen, nauw verwant aan krabben en garnalen. Ze zetten zich vast aan verscheidende oppervlakten, waaronder aan scheepsrompen, de schilden van schildpadden en aan de huid van walvissen. Dit remt hen echter af, omdat ze extra weerstand geven in het water. Om overmatige groei te voorkomen, moeten ze deze zeepokken dan ook regelmatig zien kwijt te raken. Niet elke plek is daar overigens zomaar voor geschikt. “Ze selecteren hele specifieke gebieden,” zegt Meynecke.
Huidbacteriën
Naast de zeepokken vliegen er tijdens de ‘spa-beurt’ ook hele lappen huid weg. En dat is niet per ongeluk. Naast zeepokken herbergen walvissen verschillende gemeenschappen van huidbacteriën. En die zijn niet altijd vredelievend. “Sommige vormen een bedreiging voor open wonden, bijvoorbeeld als bacteriën in groten getale toenemen,” legt Meynecke uit. “Het verwijderen van overtollige huid is waarschijnlijk noodzakelijk om een gezonde bacteriële huidgemeenschap te behouden. Sommige zeepokken en huidschilfers kunnen ze kwijtraken door boven het water uit te springen, maar niet allemaal.”
Huid
De onderzoekers zagen op de beelden hoe de walvissen tijdens het schuren stukken huid verloren. Deze huid krijgt vervolgens weer een ander doel, want hier smullen verschillende vissen weer van. En zo is de cirkel weer rond.
Ontspanning
Overigens vermoeden de onderzoekers dat het geobserveerde gedrag niet alleen een nuttig doel dient. Het is waarschijnlijk ook een sociale activiteit. “Het gedrag volgde na een paring, competitie of andere vormen van socialisatie,” merkt Meynecke op. Dit houdt in dat het mogelijk ook verband houdt met spelen of ontspanning.
Dankzij de beelden krijgen biologen een steeds beter inkijkje in het leven van bultruggen, die een slimme methode bedacht lijken te hebben om hun lichamen gezond te houden. Overigens zijn walvissen niet de enige zeezoogdieren die hun huid verzorgen. Vorig jaar zagen onderzoekers hoe dolfijnen langs koraal schuren. Ook dat blijkt een effectieve behandeling tegen microbiële infecties te zijn.
