De monsterstorm teisterde het zee-ijs veel erger dan voorspeld. Op sommige plaatsen heeft het ijs zelfs meer dan een halve meter aan dikte ingeboet. “We moeten onze modellen verbeteren.”
Afgelopen januari bereikte een ongenadige cycloon het Arctisch gebied. De cycloon, die woedde op 70 graden noorderbreedte net ten noordoosten van Groenland, is uiteindelijk zelfs de boeken ingegaan als de sterkste Arctische cycloon ooit gemeten. Wetenschappers hadden het onverbiddelijke weerverschijnsel gelukkig wel zien aankomen. Maar de werkelijke gevolgen waren verre van voorzien.
Arctische cycloon
De cycloon van januari 2022 was een extreme versie van een typische winterstorm. Tijdens de storm huilde recordbrekende krachtige winden over de Noordelijke IJszee. Golven reikten tot wel acht meter hoog en klotsten over het drijvende zee-ijs. De golven behielden een groot deel van hun kracht terwijl ze rolden en reikten tot wel 100 kilometer ver in de richting van het midden van het pakijs. Het ijs deinde hierdoor met maar liefst twee meter op en neer.
Deze video geeft een idee van hoe golven het zee-ijs op en neer kunnen laten deinen. De beelden zijn gemaakt vanaf een schip in 2015.
Zee-ijs
Onderzoekers komen nu na een grondige analyse, gepubliceerd in Journal of Geophysical Research–Atmospheres, tot de ontdekking dat de Arctische cycloon het zee-ijs dat op de Noordelijke IJszee dobbert, flink heeft beroerd. Dat het zee-ijs slachtoffer zou worden, hadden ze overigens wel vermoed. Naast klimaatverandering wordt het namelijk ook gehavend door vijandige weersomstandigheden. Maar de cycloon blijkt het Arctische zee-ijs veel erger te hebben aangetast dan gedacht. En dat betekent dat het mogelijk veel kwetsbaarder is dan verwacht.
Aanzienlijk dunner
Zes dagen nadat de storm toesloeg, was het zee-ijs in de getroffen wateren ten noorden van Noorwegen en Rusland aanzienlijk dunner geworden. Op sommige plaatsen had het zelfs meer dan een halve meter aan dikte ingeboet. “De hoeveelheid zee-ijs die in die zes dagen is verdwenen, is de grootste verandering die we in historische waarnemingen sinds 1979 konden vinden,” zegt onderzoeksleider Ed Blanchard-Wrigglesworth. “Het verloren gegane ijsoppervlak was 30 procent groter dan het vorige record.”
Voorspellingen
Hoewel de onderzoekers zoals gezegd de Arctische cycloon hadden zien aankomen en tot op de dag nauwkeurig hadden voorspeld, waren ze totaal verrast door de verstrekkende gevolgen ervan. “Onze modellen hadden enig verlies van zee-ijs voorspeld, maar slechts ongeveer de helft van wat we in het echt zagen gebeuren,” aldus Blanchard-Wrigglesworth. Het betekent dat bestaande modellen de impact van hoge, krachtige golven op ijsschotsen in de Noordelijke IJszee flink onderschatten.
Modellen
Het is tamelijk verontrustend. Nauwkeurige modellen over het zee-ijs zijn namelijk belangrijke veiligheidsinstrumenten voor noordelijke gemeenschappen, zoals zeelieden en anderen die actief zijn in de Arctische wateren. Maar dat niet alleen. “Een weersvoorspelling in het noordpoolgebied beïnvloedt weersvoorspellingen op andere plaatsen,” aldus Blanchard-Wrigglesworth. Als deze modellen dus niet kloppen, kan dat grote gevolgen hebben. “We moeten onze modellen verbeteren,” stelt onderzoeker Melinda Webster.
Mogelijke oorzaken
Waarom de modellen er naast zaten en er zoveel meer zee-ijs verloren is gegaan dan voorspeld? Volgens de onderzoekers kan dit te herleiden zijn naar een aantal zaken. De analyse sluit atmosferische hitte van de storm uit als oorzaak, maar het is mogelijk dat het zee-ijs al dunner was dan ingeschat voordat de storm toesloeg. Ook kan het zijn dat de golven harder tegen de ijsschotsen aan beukten dan gedacht of dat de golven warme waterlagen uit de diepte oproerden, waardoor het zee-ijs van onderaf smolt.
Om duidelijkheid te scheppen, hopen onderzoekers tijdens een volgende, toekomstige storm sensoren te plaatsen. Hoewel de huidige bestudeerde cycloon geen verband lijkt te houden met klimaatverandering, zorgt een toenemende hoeveelheid open water – doordat het zee-ijs smelt – voor hogere golven die de arctische kustlijnen eroderen. En die golven kunnen ook het resterende zee-ijs aantasten, benadrukken de onderzoekers. Kortom, er dienen zich waarschijnlijk nog genoeg momenten aan waarop het verlies van zee-ijs bestudeerd kan worden. “Voor nu is belangrijk dat we ons realiseren dat bepaalde weersomstandigheden ervoor kunnen zorgen dat de hoeveelheid van het al kwetsbare zee-ijs verder afneemt,” besluit Blanchard-Wrigglesworth.
