Voor als het op de aarde – al dan niet door ons toedoen – helemaal misgaat.
150 meter diep in een zandstenen berg op het eiland Spitsbergen vinden we de prestigieuze wereldzadenbank. Deze goed beveiligde kluis bevat veel zaden van heel veel verschillende soorten planten en bomen. Mocht er ooit een allesverwoestende ramp op het toneel verschijnen, dan liggen in ieder geval alle belangrijke planten die nodig zijn voor voedselproductie opgeslagen op een veilige plaats, in een gebouw dat heel wat doemscenario’s kan overleven. Maar volgens onderzoekers is één zo’n kluis niet voldoende. Zij pleiten voor een tweede wereldzadenbank op een nóg veiligere plek: de maan.
Lekkage
Ondertussen liggen er al zeker honderdduizenden zaadmonsters veilig en wel opgeborgen in de vesting op Spitsbergen. Deze kluis moet voorkomen dat onze biodiversiteit voor eens en voor altijd verloren gaat. Toch is zelfs deze Noorse kluis niet onaantastbaar. Enkele jaren geleden werd de wereldzadenbank bijvoorbeeld getroffen door een angstvallige lekkage. Het permafrost dat erop rust, was aan het smelten en het smeltwater dat daarbij ontstond, liep zo de wereldzadenbank in. Daarnaast is het nog maar net de vraag of al die zaden die erin opgeslagen liggen daadwerkelijk voor een ramp behoed blijven. “Klimaatverandering is een grote zorg,” zegt onderzoeker Jekan Thanga. “Als de zeespiegel blijft stijgen, zullen veel, nu nog droge plekken onder water komen te staan, inclusief de wereldzadenbank.”
Volgens Thanga zouden we eigenlijk niet op één paard moeten wedden en pleit in een nieuwe studie voor een soort ‘verzekeringspolis’. Volgens hem zouden we er namelijk goed aan doen om tevens allerhande monsters op een ander hemellichaam op te slaan. De wetenschapper stelt dan ook voor om zaden, sporen, sperma en eicellen van maar liefst 6,7 miljoen soorten op de maan onder te brengen. Op die manier verkleinen we de kans dat de biodiversiteit verloren gaat als een wereldwijde crisis onze planeet volledig zou vernietigen.
Maanbasis
Het klinkt misschien ambitieus, maar het is op zich niet een volledig ondenkbare gedachte. Het idee om een heuse maanbasis of menselijke nederzetting op de maan te bouwen, neemt ondertussen bijvoorbeeld ook al steeds concretere vormen aan. Aan de andere kant is de maan niet bepaald een gastvrije omgeving waar mensen lange tijd kunnen vertoeven. Er is geen water of zuurstof en het is er ijzig koud: ‘s nachts daalt de temperatuur tot wel -150 graden Celsius. Tegelijkertijd zijn dit ook veelbelovende eigenschappen. Want laat dit nou net de juiste omstandigheden zijn voor de opslag van belangrijke zaadmonsters die het beste honderden jaren achtereen op een koude en ongestoorde plek bewaard moeten worden.
Je vraagt je misschien af wáár op de maan deze tweede, wereldzadenbank dan gebouwd moet worden. En ook daar hebben de onderzoekers over nagedacht. Wet weten ondertussen dat er op de maan lavatunnels te vinden zijn; ondergrondse holtes waar ooit lava doorheen heeft gestroomd. Ook op aarde vinden we ze in tal van vulkanische gebieden. Bijvoorbeeld op Lanzerote en Hawaii, maar ook op IJsland en de Galapagos Eilanden. Doordat de lavatunnels miljarden jaren onaangetast zijn gebleven, bieden ze beschutting en bescherming tegen gevaarlijke kosmische straling, micro-meteorieten en hevige temperatuurverschillen. Vandaar ook dat sommige wetenschappers fantaseren over complete steden die in dit soort lavatunnels gebouwd zouden kunnen worden.
Hoewel de bouw van zo’n wereldzadenbank op de maan als een behoorlijke onderneming klinkt, valt dit volgens de onderzoekers reuze mee. Om 50 monsters van elk van de 6,7 miljoen soorten op de maan af te leveren, zijn er volgens het team ongeveer 250 raketlanceringen nodig. “Voor de bouw van het Internationaal ruimtestation waren dat 40 lanceringen,” zegt Thanga. “In vergelijking zijn het er dus niet zo gek veel. Daar waren we eigenlijk een beetje verbaasd over.”
Model
De ondergrondse wereldzadenbank op de maan zal in elektriciteit worden voorzien door een set zonnepanelen. Twee of meer liftschachten leiden naar de ondergrondse faciliteit, waar de zaden in verschillende gekoelde ruimtes tussen de -180 en -196 graden Celsius opgeslagen zullen liggen.
Het is een veelbelovend idee, waarmee we hopelijk de toekomst van onze planeet veilig kunnen stellen. “Dit project geeft me het gevoel dat we steeds dichterbij een ruimtebeschaving komen,” zegt onderzoeker Álvaro Díaz- Flores Caminero. “En één in een niet al te verre toekomst, waarin de mensheid nederzettingen op de maan en Mars heeft gerealiseerd.”
