Voor als er straks een SARS-CoV-3 opduikt.
In de afgelopen twintig jaar hebben verscheidende coronavirussen voor heel wat opschudding gezorgd. Eerst deed het originele SARS-virus in 2002 zijn intrede, gevolgd door het MERS-coronavirus in 2012. En nu kampen we nog met de gevolgen van de uitbraak van het SARS-CoV-2-virus, dat een wereldwijde pandemie veroorzaakte. Tijd om dergelijke coronavirussen een stap voor te zijn, zo betogen wetenschappers. En dus werken ze aan een universeel coronavaccin.
Dreiging
Hoewel niemand weet welk virus een volgende uitbraak kan veroorzaken, blijven coronavirussen een reeële dreiging. Dat komt omdat we weten dat vleermuizen en andere dieren verschillende coronavirussen dragen. Deze lijken niet schadelijk te zijn voor de vleermuizen zelf, maar kunnen wel een gevaar vormen voor andere dieren als de virussen de kans krijgen om tussen soorten over te springen. Wetenschappers hebben dan ook al eerder gewaarschuwd dat sommige familieleden van SARS-CoV-2 mogelijk in de toekomst tevens mensen zouden kunnen infecteren.
Universeel coronavaccin
Volgens de onderzoekers benadrukken de uitbraken van SARS-CoV in 2002 en SARS-CoV-2 in 2019 de noodzaak om te zoeken naar een universeel coronavaccin. Want met een dergelijk vaccin kunnen we een volgende pandemie afwenden en de uitbraak van bijvoorbeeld een SARS-CoV-3 in de kiem smoren. Zo’n universeel coronavaccin zou dan niet alleen moeten werken tegen het huidige coronavirus, maar zich ook moeten richten op sarbecovirussen: het bredere ondergeslacht.
Aanpak
In de nieuwe studie concentreerden de onderzoekers zich op mRNA. Deze term ken je mogelijk van de Pfizer- en Moderna-vaccins (zie kader). Maar in plaats van de mRNA-code voor slechts één virus op te nemen, lasten de onderzoekers mRNA van meerdere coronavirussen aan elkaar.
De vaccins van Pfizer en Moderna herbergen geen verzwakt of dood SARS-CoV-2, maar messenger RNA (mRNA). Dit is een molecuul dat de genetische instructies herbergt voor het maken van de kenmerkende spike-eiwitten, te vinden aan de buitenzijde van het virus. Na vaccinatie gaan onze cellen met deze instructies aan de slag en deze spike-eiwitten produceren, waarna ons lichaam er antistoffen tegen kan aanmaken. Het is een heel nieuwe aanpak, die zeker in het geval van COVID-19 zeer veelbelovend is, omdat mRNA-vaccins veel sneller geproduceerd kunnen worden dan de traditionele vaccins. Ook is het gemakkelijker om op te schalen en grote hoeveelheden van de vaccins te produceren.
Om te bestuderen of dit universele coronavaccin echt werkt, gaven de onderzoekers het aan muizen. De muizen bleken inderdaad neutraliserende antilichamen tegen meerdere spike-eiwitten (die de virussen gebruiken om zich vast te hechten aan gezonde cellen) aan te maken. Hierdoor bleken de diertjes zelfs beschermd tegen de Zuid-Afrikaanse coronavariant.
Veelbelovend
Het zijn veelbelovende resultaten. Want het betekent dat wetenschappers mogelijk een universeel coronavaccin hebben ontwikkeld dat niet alleen effectief is tegen de bestrijding van COVID-19, maar ook tegen al zijn varianten. Bovendien zou een dergelijk vaccin een volgende pandemie van het coronavirus zelfs kunnen afwenden. “Het vaccin heeft het potentieel om uitbraken te voorkomen wanneer er een nieuwe variant is ontdekt,” aldus onderzoeker Ralph Baric.
Na enkele aanvullende experimenten kan het universele coronavaccin mogelijk volgend jaar al getest worden onder mensen. “Onze bevindingen zien er rooskleurig uit,” zegt onderzoeker David Martinez. “Onze studie suggereert namelijk dat we inderdaad in staat zijn om een universeel vaccin te ontwerpen dat ons proactief beschermt tegen virussen waarvan we weten dat ze mogelijk mensen kunnen infecteren. En met deze strategie kunnen we misschien zelfs een uitbraak van SARS-CoV-3 voorkomen.”
