Een gek en simpel experimentje levert verrassende resultaten op: honderden mensen werd gevraagd toe te kijken hoe anderen een doos heen en weer schudden. Binnen enkele seconden snapten ze waar het voor bedoeld was.
Het is de eerste keer dat onderzoekers aantonen dat mensen kunnen raden wat anderen proberen te leren door simpelweg naar hen te kijken. De wetenschappers van de gerenommeerde Johns Hopkins University spreken van een cruciaal aspect van de menselijke cognitie dat lang over het hoofd is gezien.
Broodtrommel of dossier
“Door gewoon te kijken naar hoe iemands lichaam beweegt, kun je erachter komen wat die persoon probeert te leren over zijn omgeving”, legt onderzoeker Chaz Firestone uit. “We doen dit de hele tijd, maar er is heel weinig onderzoek naar gedaan.”
Onbewust ben je dus elke dag aan het raden wat iemand gaat doen. Je collega zoekt in zijn tas: pakt hij een broodtrommel of dat belangrijke dossier? Je partner loopt naar de keuken: snaait hij iets uit de koelkast of zoekt hij de sleutels? Het zijn dingen die we snappen, vaak nog voor het is gebeurd. Talloze studies hebben aangetoond dat mensen dit soort handelingen snel en correct kunnen identificeren, door er enkel naar te kijken. Wat de Johns Hopkins-onderzoekers hebben gedaan lijkt erop, maar is toch net anders. Het gaat namelijk om acties waarbij de ander iets probeert te leren.
Twee filmpjes
Een voorbeeld: iemand dipt een voet in het zwembad omdat hij gaat zwemmen of om te testen hoe koud het water is. De actie is hetzelfde, maar het doel is anders. In het laatste geval wil de persoon iets leren over de temperatuur van het water. Het idee is dat mensen kunnen achterhalen wat iemand wil leren door die persoon te observeren.
De onderzoekers vroegen in totaal vijfhonderd mensen om twee video’s te bekijken waarin iemand een doos vol spullen heen en weer schudt. In de ene video probeert diegene te achterhalen hoeveel spullen er in zitten. In de andere wil de persoon weten welke vorm de objecten hebben. Bijna elke deelnemer wist heel snel wie er op zoek was naar het aantal en wie naar de vorm.
Heel intuïtief
“Wat me het meest verraste is hoe intuïtief dit is”, vertelt hoofdonderzoeker Sholei Croom. “Mensen kunnen echt direct zeggen wat anderen proberen te leren, wat aantoont hoe we deze dingen beoordelen, zelfs als waar we naar kijken erg veel geluid maakt en van persoon tot persoon verschilt.”
Firestone vult aan: “Bedenk maar eens hoeveel mentale calculaties iemand moet maken om te begrijpen wat iemand anders probeert te leren, het is een opmerkelijk gecompliceerd proces. Maar onze bevindingen tonen aan dat het iets is wat mensen makkelijk kunnen.”
Handig voor AI
Dit is veel meer dan een leuk weetje, het kan namelijk een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van AI-systemen, die bedoeld zijn voor interactie met mensen. Een commerciële robot-assistent bijvoorbeeld kan zo naar een klant kijken en raden waar die naar op zoek is. “Het is één ding dat je weet waar iemand naar toe gaat of wat voor product diegene probeert te pakken, maar het is iets heel anders als je ook kunt afleiden of iemand verdwaald is of naar wat voor informatie hij zoekt”, verklaart Firestone.
Wat nu nog interessant is om te onderzoeken is of mensen kunnen zien of iemand iets wil leren of gewoon iets doet. Om bij het voorbeeld van het zwembad te blijven: waarom dipt iemand zijn voet in het water? Ook willen de onderzoekers nog weten wanneer deze vaardigheden zich ontwikkelen bij mensen en of het mogelijk is om computermodellen te bouwen om exact te achterhalen hoe geobserveerde fysieke acties de bedoeling ervan onthullen.