Wanneer ben je oud? Daar hebben de zestigers en zeventigers van nu heel andere ideeën over dan hun leeftijdsgenoten decennia eerder hadden. Dat blijkt uit Duits onderzoek.
Je hoort het wel vaker: niets is zo veranderlijk als een mens. Dat blijkt nogmaals uit een recent onderzoek dat is uitgevoerd door Duitse wetenschappers. Tijdens een langlopend onderzoek is daar, verspreid over meerdere jaren, een aantal keer aan deelnemers gevraagd welke leeftijd ze als ‘oud’ ervaren. Hieruit blijkt dat deze leeftijd flink aan het opschuiven is. De oorzaak hiervan lijkt vooral in een verschil in perceptie te liggen tussen verschillende generaties. Zo gaven deelnemers die geboren waren in 1911 op hun 65ste aan dat 71 jaar de officiële grens vormt. Deelnemers die geboren waren in 1956 gaven echter tijdens hun 65ste levensjaar aan dat deze leeftijd meer rond de 74 jaar ligt. Wetenschapper Markus Wettstein heeft meegewerkt aan het onderzoek. Hij legt uit: “De gemiddelde levensverwachting is gestegen, wat waarschijnlijk bijdraagt aan het verschijnsel dat het stempel ‘oud’ lijkt te verschuiven. Mensen die vroeger als ‘oud’ werden bestempeld worden vandaag de dag niet meer zo gezien.” De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in het blad Psychology and Aging.
Ouderdom
Voor het onderzoek hebben de wetenschappers gebruik gemaakt van de German Ageing Survey; een vragenlijst die zich richt op Duitsers die tussen 1911 en 1974 geboren zijn. In totaal deden er 14.056 deelnemers mee aan deze vragenlijst, waarbij ze, verspreid over een periode van 25 jaar, in totaal acht keer zijn bevraagd. Deze periode liep van 1996 tot 2021. Één van de vragen uit deze vragenlijst richtte zich op de perceptie van ouderdom door mensen direct te vragen welke leeftijd zij als ‘oud’ zouden bestempelen. Het antwoord hierop bleek, op basis van geboortejaar, nog flink te kunnen verschillen. Mensen die aan het begin van de twintigste eeuw geboren waren, vonden mensen vanaf 71 jaar ‘oud’, terwijl mensen die halverwege de twintigste eeuw het levenslicht zagen, vonden dat mensen vanaf hun 74e pas ‘oud’ waren.
Geen lineaire trend
Het antwoord op de vraag ‘wanneer is iemand oud?’ blijkt dus aan verandering onderhevig. En hierbij geldt dat de zestigers van nu als ze die vraag gesteld krijgen, een hogere leeftijd noemen dan zestigers enkele jaren geleden deden. In andere woorden: in onze perceptie worden mensen op steeds latere leeftijd oud. Maar dat is geen lineaire trend, zo benadrukken de onderzoekers. Want de laatste jaren neemt de leeftijd waarop iemand als ‘oud’ bestempeld kan worden, niet meer zo snel toe als in het verleden. En het is dan ook zeker niet bewezen dat deze trend in de toekomst standhoudt, zo stellen de onderzoekers.
Op individueel niveau
De onderzoekers vergeleken niet alleen de perceptie van verschillende generaties; ze gingen ook na of de persoonlijke perceptie van onderzochte individuen door de tijd heen misschien ook nog veranderde. En ook dat bleek het geval te zijn. Hoe ouder deelnemers werden, hoe verder de grens van ‘oud zijn’ opgeschoven werd. Zo gaven deelnemers op hun 64ste aan dat de grens op een leeftijd lag van 74.7 jaar. Deelnemers van 74 jaar oud gaven echter aan dat de grens van ‘oud zijn’ rond de 76.8 lag. De wetenschappers keken ten slotte ook nog naar geslacht. Hierbij viel het hen op dat vrouwen in het algemeen aangaven dat deze ouderdomsgrens twee jaar later lag dan dat bij mannelijke deelnemers het geval was.
Eenzaamheid en persoonlijkheid
Ook persoonlijke omstandigheden lijken van invloed te zijn op het antwoord dat mensen geven op de vraag: ‘wanneer is iemand oud?’. Zo bleken mensen die eenzamer waren, een slechtere gezondheid hadden en zich ouder voelden, in antwoord op die vraag gemiddeld een lagere leeftijd te noemen dan mensen die minder eenzaam en gezonder waren en zich ook jonger voelden.
Implicaties
Het onderzoek is belangrijk. De resultaten kunnen namelijk weleens implicaties hebben voor het moment en de wijze waarop mensen zich op hun eigen ouderdom gaan voorbereiden, zo stellen de onderzoekers.
Meer onderzoek is echter hard nodig. Zo zijn de onderzoekers onder meer benieuwd hoe het zit met de perceptie van ouderdom in andere, niet-westerse landen. Ook hopen ze in de toekomst vast te kunnen stellen of de gevonden trend – waarbij mensen anderen op steeds hogere leeftijd als ‘oud’ bestempelen – doorzet of niet.
