Het bioplastic blijkt weliswaar minder schadelijk dan ‘gewoon’ plastic, maar heeft nog steeds wel een negatieve impact op de vissen.
Dat is te lezen in het blad Science of the Total Environment. “Biologisch afbreekbaar plastic is mogelijk niet de oplossing voor de plasticvervuiling,” zo moet onderzoeker Ashleigh Hawke concluderen.
Het experiment
Hawke baseert die conclusie op experimenten met visjes, behorende tot de soort Forsterygion capito. De visjes werden in twee groepen ingedeeld. De ene groep kreeg gedurende vijf weken regelmatig biologisch afbreekbare microplastics te eten. Deze plastics waren gemaakt uit zeïne – een plantaardig proteïne dat voorkomt in maïs – en chitosan: een natuurlijk voorkomend biopolymeer dat geproduceerd wordt uit exoskeletten van krabben en garnalen. En de andere groep kreeg in dezelfde periode even vaak ‘gewone’ microplastics (bestaande uit polyethyleen, een materiaal waar ook plastic zakjes en flesjes vaak van gemaakt worden) voorgeschoteld. Nadat de vissen dit ‘plastic dieet’ vijf weken gevolgd hadden, bogen de wetenschappers zich over het gedrag van de vissen. Ze keken daarbij specifiek naar hoe de vissen zich verplaatsten (hoe snel ze dat deden en welke afstand ze aflegden). Ook werd er gekeken naar het vluchtgedrag van de vissen: hoe sterk en snel ze reageerden op dreiging, hoe snel ze vluchtten, wat hun maximale snelheid daarbij was en in welke richting ze vluchtten.
Zuurstofopname
Daarnaast keken de onderzoekers ook – door de zuurstofopname van de vissen te meten – naar de aerobe stofwisseling. “De aerobe stofwisseling is een belangrijk fysiologisch mechanisme dat cruciale levensprocessen mogelijk maakt,” zo leggen de onderzoekers in hun studie uit. “Het wordt door alle aerobe organismen gebruikt om energie te verkrijgen, gebruiken en op te slaan en een verstoring daarvan kan dan ook resulteren in een afnemende fitheid. En eerder onderzoek heeft al aangetoond dat blootstelling aan microplastics de aerobe stofwisseling kan aantasten doordat de aerobe energieproductie verandert.”
Resultaten
Het onderzoek wijst uit dat ‘gewoon’ plastic een negatief effect heeft op de zwembewegingen, het vluchtgedrag en de aerobe stofwisseling van de vissen. De vissen die biologisch afbreekbare plastics hadden gegeten, kwamen er een stuk beter van af; alleen hun maximale snelheid tijdens het vluchten werd aangetast. Die bleek na blootstelling aan biologisch afbreekbare plastics namelijk significant lager te liggen.
Goed en een beetje slecht nieuws
Het goede nieuws is dat biologisch afbreekbare microplastics dus een stuk minder schadelijk zijn dan hun uit petroleum verkregen tegenhangers. Maar het slechte nieuws is dat ze niet compleet onschadelijk zijn, zo benadrukt Hawke. “Hoewel ze minder slecht zijn, kunnen ze nog steeds wel een negatief effect hebben op de dieren die eraan bloot worden gesteld. In dit geval zouden de populaties bijvoorbeeld kleiner kunnen worden doordat het vluchtgedrag van de vissen wordt aangetast.”
Zware metalen
Dat ook biologisch afbreekbare microplastics negatieve effecten hadden op de vissen, verraste Hawke niet, zo vertelt ze aan Scientias.nl. “Want het gebruikte biopolymeer bevatte sporen van zware metalen die hoogstwaarschijnlijk afkomstig waren uit de grondstoffen waarvan het gemaakt was, bijvoorbeeld chitosan. Hoewel de concentraties zware metalen binnen de grenzen vielen die daar in Nieuw-Zeeland (het land waar de experimenten werden uitgevoerd, red.) – als het om vissen en zeevruchten gaat – aan gesteld worden, kunnen ze vissen nog steeds wel aantasten.”
Dat biologisch afbreekbare plastics minder schadelijk zijn dan gewone microplastics, maar nog steeds wel een nadelig effect kunnen hebben op vissen, is een belangrijke conclusie. Maar het wil zeker niet zeggen dat deze voor alle biologisch afbreekbare plastics geldt, zo benadrukt Hawke. “Er zijn al veel biologisch afbreekbare of composteerbare en eetbare plastics ontwikkeld.” En het is dan ook zeker mogelijk dat daar een bioplastic tussenzit die geheel onschadelijk is. Maar – en dat is nu juist belangrijk – we weten dat dus niet. “Hoe je traditionele plastics ontwikkelt, is eigenlijk decennia geleden al vast komen te staan, dus er zit weinig variatie in de manier waarop men plastic produceert,” legt onderzoeker Bridie Allan uit. “Maar omdat bioafbreekbare plastics relatief nieuw zijn, zit er wel veel variatie in de manier waarop ze gemaakt worden en de materialen die daarbij gebruikt worden. En dit onderzoek laat zien dat de grondstoffen die in deze materialen gebruikt worden er toe doen en dat het gebruik ervan beter gereguleerd en gecontroleerd moet worden.” Hawke sluit zich daarbij aan. “Er moet veel meer onderzoek gedaan worden naar de mogelijke effecten van biologisch afbreekbare plastics op mariene organismen, omdat de effecten van veel reeds veelvuldig geproduceerde bioafbreekbare plastics onbekend zijn.”
