Wetenschappers ontdekken een zeer zeldzame, uiteenvallende planeet die een enorme staart van brokstukken met zich meesleept.
Op slechts 140 lichtjaar afstand – om de hoek in ruimtelijke termen – is een zeer zeldzame planeet die razendsnel uit elkaar valt gedetecteerd. Het is pas de vierde uiteenvallende planeet die ooit is gevonden door sterrenkundigen. Wat weten we over deze ‘toevallige’ ontdekking?
Zo groot als Mercurius
De planeet, genaamd BD+05 4868 Ab, is ongeveer zo groot als Mercurius, hoewel hij ongeveer 20 keer dichter bij zijn ster cirkelt dan Mercurius bij de zon. De uit elkaar vallende planeet legt elke 30,5 uur een baan af. Op zo’n kleine afstand tot zijn ster is de planeet waarschijnlijk bedekt met magma en is de oppervlaktetemperatuur om en nabij de 1600 graden celcius. Omdat de planeet razendsnel om zijn ster draait, verliest hij enorme hoeveelheden materiaal en verdampt hij in feite langzaam.
Toevallig
Wetenschappers van de Massachusetts Institute of Technology (MIT) detecteerden de planeet eigenlijk per toeval. Ze maakten gebruik van NASA’s Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS). Deze satelliet houdt nabije sterren in de gaten en zoekt naar kleine, regelmatige afnames in hun licht. Dit kan namelijk betekenen dat er planeten omheen draaien, zoals de aarde om de zon heen draait. Het signaal dat de astronomen opmerkten was echter een veel opvallendere overgang, niet zoals gebruikelijk. Het sterrenlicht veranderde namelijk sterk. Na onderzoek bleek het weliswaar om een planeet te gaan die heel dicht om zijn ster cirkelt, maar niet zomaar een planeet.
Enorme komeetachtige staart
Het bijzondere is dat deze planeet een enorme komeetachtige staart van brokstukken met zich meesleept. Deze staart blokkeerde ook het licht dat de planeet afgaf, wat de ongebruikelijke signalen opleverde. “De omvang van de staart is gigantisch en strekt zich uit tot 9 miljoen kilometer lang, of ruwweg de helft van de hele omloopbaan van de planeet”, zegt Marc Hon, een wetenschapper aan het MIT’s Kavli Institute for Astrophysics and Space Research. “We waren niet op zoek naar dit soort planeten,” zegt Hon. “We waren bezig met de typische planeet doorlichting, en ik zag toevallig dit signaal dat heel ongebruikelijk leek.” Elke keer dat de planeet om zijn ster draait – eens in de 30,5 uur – werpt hij een hoeveelheid aan materiaal af die gelijk is aan één Mount Everest. Gezien de kleine omvang en het hoge verschroeiingstempo verwachten wetenschappers dat de planeet over 1-2 miljoen jaar compleet vernietigd zal zijn. De onderzoekers stellen daarom dat ze ‘geluk’ hebben gehad met het vinden van deze planeet. “Het is alsof het op zijn laatste adem is”, zegt Avi Shporer, een onderzoeker die heeft bijgedragen aan de ontdekking.
Waarom verdampt de planeet?
De planeet vergaat als gevolg van zijn lage massa, leggen de onderzoekers uit. Grotere planeten zoals de aarde hebben meer zwaartekracht en kunnen daarom hun atmosfeer vasthouden. Deze planeet heeft dat waarschijnlijk nauwelijks, waardoor de planeet moeilijk bij elkaar te houden is. En naarmate de planeet meer massa verliest, wordt de zwaartekracht nog minder met als gevolg dat het nog meer massa verliest. “Het is een op hol geslagen proces, en het wordt alleen maar erger en erger voor de planeet”, legt Shporer uit. Van de vier uiteenvallende planeten die ooit zijn ontdekt door ruimtewetenschappers, heeft BD+05 4868 Ab de langste staart. Dat impliceert dat zijn verdamping het meest catastrofaal is en dat hij sneller zal vergaan dan de andere vier planeten.
