Anekdotisch bewijs was er al, maar nu is het ook wetenschappelijk bewezen: bloedzuigers kunnen springen!
“Wij geloven dat dit het eerste overtuigende bewijs is dat bloedzuigers kunnen springen en dat met zichtbaar energieverbruik doen,” vertelt onderzoeker Mai Fahmy. “Er zijn eerder wel meldingen gedaan van bloedzuigers die bijvoorbeeld op mensen sprongen. Maar die meldingen werden vaak verklaard door te stellen dat de bloedzuigers zich gewoon aan mensen vastklampten als die mensen langs struiken liepen en deze aanraakten of dat ze van boven, vanaf takken, op mensen waren gevallen. Deze studie weerlegt die verklaringen.”
Madagaskar
Want: bloedzuigers kunnen wel degelijk springen, zo schrijven Fahmy en collega’s in het blad Biotropica. Ze baseren zich op hun eigen waarnemingen. Die waarnemingen deden ze tijdens twee expedities – in 2017 en 2023 – naar Madagaskar. Tijdens die expedities waren ze er tot twee keer toe getuige van hoe bloedzuigers behorende tot het geslacht Chtonobdella een sprong waagden.
Harde landing
Daarbij klappen de bloedzuigers het lichaam eerst dubbel, om vervolgens weg te schieten. Tijdens hun sprong maken ze hun lichaam lang, om daarna vrij ruw te landen, zo is in dit filmpje te zien. “In feite voeren ze een gracieuze sprong uit, met een blijkbaar harde landing,” merkt onderzoeker Michael Tessler op.
Springende bloedzuigers
Het is zeker niet voor het eerst dat onderzoekers een wormachtig dier zien springen. Zo zijn er ook verschillende larven en rupsen waarvan we weten dat ze soms een sprong wagen. En het vermoeden dat ook bloedzuigers soms sprongen maken, bestaat dan ook langer. Maar concreet bewijs daarvoor ontbrak altijd. Tot nu. Want onderzoekers zijn er op Madagaskar tijdens twee expedities herhaaldelijk getuige van geweest dat een bloedzuiger een sprong waagde. De laatste keer was in 2023. Die bloedzuiger hebben de onderzoekers ook mee naar huis genomen en geïdentificeerd als Chtonobdella fallax.
Normaal gedrag
Hoewel nu bewezen is dat in ieder geval deze bloedzuigersoort kan springen, roepen de waarnemingen ook weer nieuwe vragen op. Bijvoorbeeld: hoe vaak bloedzuigers zich aan een toch wel energieslurpende sprong wagen. “We weten niet hoe vaak dit gebeurt en of deze bloedzuigers de sprongen gebruiken om gastheren te zoeken, maar het feit dat we in slechts twee korte opnames al meerdere sprongen hebben gezien, wijst erop dat het gedrag voor deze soort vrij normaal is,” vertelt Tessler.
Biodiversiteit
Bloedzuigers mogen zich de laatste tijd in toenemende mate in de aandacht van onderzoekers verheugen. Zo worden ze bijvoorbeeld steeds vaker gebruikt om inzicht te krijgen in de biodiversiteit binnen een gebied. De onderzoekers verzamelen dan bloedzuigers en bestuderen hun darminhoud. Daarin bevinden zich hun bloedmaaltijden en die reflecteren welke gewervelden in het leefgebied van de bloedzuiger voorkomen.
Het nieuwe onderzoek is waardevol, omdat het meer inzicht kan geven in hoe bloedzuigers nu precies hun gastheren vinden en zich aan die gastheren vastklampen. Een beter begrip daarvan, kan onderzoekers helpen om de resultaten van het ten behoeve van biodiversiteitsonderzoek uitgevoerde darmonderzoek van een bloedzuiger beter te duiden. En ten slotte kan het ons natuurlijk ook helpen om de bloedzuiger beter te begrijpen. “Bloedzuigers worden vaak over het hoofd gezien en veelal maar weinig bestudeerd,” merkt Fahmy op. “Maar als een natuurlijk onderdeel van hun ecosysteem kunnen ze wel eens onze bescherming nodig hebben.” Of dat zo is en zoja, hoe we bloedzuigers dan bescherming kunnen bieden, kan alleen duidelijk worden door bloedzuigers en hun gedrag in kaart te brengen. En wat dat betreft doet het nieuwe onderzoek duidelijk een nieuwe duit in het zakje.
