Op de maan bevindt zich een ongebruikelijk lichtgekleurd landschap – Light Mantle genoemd – dat het resultaat lijkt te zijn van een landverschuiving, waarvan niemand weet hoe deze is ontstaan. In een poging dat mysterie te ontrafelen, hebben onderzoekers er nu 50 jaar oude, nog verzegelde maanmonsters bij gepakt.
Het is 1972 en de Apollo 17-missie is in volle gang. Het is de allerlaatste Apollo-missie, maar de eerste bemande maanmissie waarbij een wetenschapper voet op de maan zet. Die wetenschapper is geoloog Harrison Schmitt. Hij reist tijdens de missie onder meer af naar Light Mantle – een gebied aan de voet van de berg South Masif, dat lang geleden lijkt te zijn ontstaan door een landverschuiving. Het is de enige landverschuiving waarvan we op de maan weet hebben en niemand weet hoe deze kan zijn ontstaan. Genoeg reden voor Schmitt om in 1972 naar Light Mantle te trekken en enkele monsters te verzamelen. De monsters worden netjes verzegeld en teruggebracht naar de aarde, waar NASA besluit er een paar apart te houden voor later onderzoek. “NASA had echt een vooruitziende blik toen het besloot tijdens de Apollo-missies een aantal monsters apart te zetten,” vindt onderzoeker Giulia Magnarini. “De monsters werden bewaard zodat ze later bestudeerd konden worden met geavanceerdere technologieën en nieuwe wetenschappelijke benaderingen, waar destijds nog niet eens aan werd gedacht.”
Oude monsters, nieuwe technologiën
En dat is precies wat Magnarini en collega’s nu – meer dan vijftig jaar nadat Schmitt de monsters verzamelde – hebben gedaan, in een poging meer te weten te komen over de nog altijd mysterieuze landverschuiving op de maan. “In de tijd waarin de monsters werden teruggebracht, konden we nog niet zulke gedetailleerde scans maken,” vertelt Magnarini. “Nu kunnen we echter met micro-CT-technologie hoogwaardige scans maken, waarmee we deze monsters tot in detail kunnen onderzoeken.”
Klasten
Met behulp van die moderne technologiën hebben onderzoekers de meer dan 50 jaar oude monsters nu onder de loep genomen. Ze richtten zich daarbij met name op de klasten in deze monsters. Dat zijn stukjes gesteente die tijdens de landverschuiving van de helling van South Massif zijn afgebroken.
Simulaties
Met de scans borduren de wetenschappers voort op eerder onderzoek, waarin ze middels simulaties onderzochten hoe landverschuivingen op de maan zouden kunnen verlopen. Die simulaties gaven ook een beeld van hoe het materiaal dat uiteindelijk aan de voet van South Massif belandde eruit zou kunnen zien. Dankzij de maanmonsters konden de onderzoekers nu nagaan in hoeverre hun simulaties overeenkomen met de realiteit. “De klasten vertellen ons veel meer over de verschuiving zelf en hoe het materiaal in de landverschuiving getransporteerd is,” legt Magnarini uit. “We zagen dat het fijnere materiaal dat de klasten in de kern bedekt, afkomstig is van de klast zelf en niet van het omringende puin. Dat wijst erop dat de klasten uit elkaar zijn gevallen en zo hebben bijgedragen aan het feit dat de aardverschuiving zich meer als een vloeistof kon verplaatsen.”
Het onderzoek – verschenen in het blad Journal of Geophysical Research: Planets – geeft helaas nog geen eenduidig antwoord op de vraag hoe de landverschuiving precies is ontstaan. Daar zijn dan ook nog altijd verschillende theorieën over. Zo zou de landverschuiving bijvoorbeeld het gevolg kunnen zijn van een planetoïde-inslag of van seismische activiteit. Voor de eerstgenoemde theorie is zeker wat te zeggen, zo stellen de onderzoekers. Want nabij de landverschuiving bevindt zich een flinke krater. “Er is eerder wel gesuggereerd dat een deel van het materiaal dat bij de inslag werd weggeslingerd de South Massif kan hebben geraakt,” vertelt Magnarini. “Dat zou de landverschuiving die uiteindelijk Light Mantle vormde, in gang gezet kunnen hebben. We onderzoeken deze mogelijkheid momenteel als onderdeel van ons lopende onderzoek naar de geologische geschiedenis van de maan.” Gehoopt wordt dan ook dat het mysterie op termijn toch kan worden opgelost.
