Haaien, leeuwen en beren: het zijn geduchte roofdieren. Maar stuk voor stuk moeten ze het afleggen tegen het ultieme roofdier dat het op maar liefst eenderde van alle gewervelde soorten op aarde voorzien blijkt te hebben.
Tot die conclusie komen onderzoekers in het blad Nature Communications. In het onderzoeksartikel presenteren ze het ultieme roofdier: de mens.
Onderzoek
Voor hun studie maakten de onderzoekers gebruik van een dataset, samengesteld oor de International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN). Deze dataset bevatte informatie over zo’n 47.000 gewervelde diersoorten en onthulde onder meer hun conservatiestatus en in hoeverre deze soorten door mensen werden gebruikt. Een analyse van de data wees uit dat maar liefst eenderde van de ongeveer 47.000 soorten (van zoogdieren tot vissen en van reptielen tot amfibieën) door mensen geëxploiteerd worden.
Breed scala aan prooisoorten…
Daarmee heeft de mens tot wel 300 keer meer soorten prooien dan min of meer vergelijkbare roofdieren in dezelfde geografische gebieden hebben, zo schrijven de onderzoekers. Ze illustreren dat weinig kieskeurige gedrag aan de hand van een paar voorbeelden. Zo halen ze bijvoorbeeld de jaguar aan die het op slechts negen prooisoorten voorzien heeft, terwijl mensen in hetzelfde geografische gebied op maar liefst 2700 soorten jagen. Nog zo’n voorbeeld: de kerkuil. Deze vogel is ook niet per se kieskeurig en heeft het op wel 462 verschillende soorten prooien voorzien. Maar dat is niets in vergelijking bij de 11.400 verschillende prooisoorten waarop mensen in hetzelfde leefgebied als de kerkuil jagen.
…en doeleinden
En mensen jagen niet alleen op veel meer verschillende soorten prooien; ze doen dat ook nog eens om uiteenlopende redenen, zo schrijven de onderzoekers. Waar bekende roofdieren zoals leeuwen en haaien jagen om te kunnen eten, gebruiken mensen hun prooien voor een breed scala aan doeleinden. Soms belanden de prooien inderdaad op het bord, maar veel vaker nog jagen mensen om een dier te vangen en tot huisdier te maken. Tot grote verrassing van de onderzoekers bleken er voor elk dier waar mensen op jagen om het op te kunnen eten, twee dieren te zijn die opgejaagd worden met als doel gevangen en gedomesticeerd te worden. Daarnaast jagen mensen ook op hun prooien om deze tot kledingstuk of trofee aan de muur te maken.
Impact
En als we dan vervolgens kijken naar de conservatiestatus van de dieren die mensen als hun prooi zien, blijkt ons gedrag een enorme impact te hebben, zo schrijven de onderzoekers. Want van de pak ‘m beet 15.000 soorten die wij tot onze prooien mogen rekenen, worden ongeveer 6.000 soorten met uitsterven bedreigd.
Ecosysteem
“Mensen zijn uitgegroeid tot ’s werelds ultieme roofdier,” stelt onderzoeker Chris Darimont. “En ze doen dingen die andere roofdieren niet doen. Zo doden en vangen ze prooien voor andere redenen dan om zichzelf te kunnen voeden. En ze brengen duizenden prooisoorten tegelijkertijd in gevaar.” Daarbij moet worden opgemerkt dat niet alleen die prooisoorten gevaar lopen. Zo wijzen de onderzoekers er tevens op dat veel van die prooisoorten cruciale rollen spelen binnen hun ecosysteem. Het verdwijnen ervan kan dan ook tevens grote gevolgen hebben voor andere soorten binnen zo’n ecosysteem.
Al met al genoeg reden om pas op de plaats te maken en alles in het werk te stellen om onze impact op onze prooidieren en de ecosystemen waar ze deel van uitmaken, zo klein mogelijk te maken. Maar hoe moeten we dat precies aanpakken? Beschermende maatregelen, gericht op het behoud van (bedreigde) soorten, zijn een grote stap in de goede richting. Maar er zijn meer opties. Zo wijzen de onderzoekers erop dat we ook eens kunnen kijken hoe we dingen in het verleden deden. Want op sommige (momenteel bedreigde) soorten jagen we al duizenden jaren, zonder dat dat tot voor kort veel problemen gaf. Door te kijken hoe we dat vroeger deden, kunnen we wellicht manieren ontdekken om onze impact op deze prooisoorten (en hun ecosystemen) te verkleinen.
