Onderzoekers hebben ontdekt dat gekko’s een mechanisme dat normaal gesproken met balans wordt geassocieerd, gebruiken om trillingen waar te nemen. Dit verschaft ons nieuwe inzichten in de manier waarop dieren horen.
De vijf klassieke zintuigen zijn zicht, horen, reuk, smaak en tast. Maar er zijn ook dieren met een soort ‘zesde zintuig’. Denk bijvoorbeeld aan kiwi’s en sommige andere vogels, die met een gespecialiseerde orgaantje aan de binnenkant van de snavel de bewegingen of elektrische signalen van prooien in de modder waarnemen. En dolfijnen gebruiken echolocatie om objecten en andere dieren in het water te vinden. Nu kunnen we nog een dier aan dit rijtje toevoegen. Want ook gekko’s blijken over een ‘zesde zintuig’ te beschikken.
Sacculus
In een nieuwe studie ontdekten biologen een tot nu toe onopgemerkt gebleven sensorisch vermogen bij gekko’s. Zo blijkt dat deze dieren de zogenaamde sacculus – een onderdeel van hun binnenoor dat normaal gesproken met balans en lichaamshouding wordt geassocieerd – gebruiken om laag frequente trillingen waar te nemen. “Het oor, zoals wij het kennen, registreert geluid in de lucht,” legt onderzoeker Catherine Carr uit. “Maar de sacculus stelt gekko’s in staat om trillingen waar te nemen die zich door materialen zoals de grond of water bewegen.”
Aanvullende functie
Daarnaast ontdekten ze dat dit bijzondere ‘zesde zintuig’ een aanvullende functie heeft in het gewone gehoor van gekko’s en hoe zij hun omgeving waarnemen. De sacculus kan namelijk zwakke trillingen oppikken in het bereik van 50 tot 200 Hz, wat veel lager is dan wat gekko’s normaal gesproken met hun oren horen.
Slangen en hagedissen
Hoofdonderzoeker Dawei Han stelt dat de ontdekking van de functie van de sacculus bij gekko’s kan bijdragen aan een beter begrip van hoe andere dieren ‘horen’, vooral dieren die eerder werden beschouwd als minder goed horend. “Veel slangen en hagedissen werden als ‘doof’ of ‘stom’ beschouwd, omdat ze geen geluiden maken of slecht horen,” licht Han toe. “Maar nu blijkt dat ze misschien op een soortgelijke manier toch kunnen ‘horen’. Dit verandert de manier waarop wetenschappers over dierenwaarneming in het algemeen denken.” Hoewel gekko’s luchtgeluid kunnen horen, kunnen veel andere reptielen dit niet. Het team vermoedt dat het nieuwe ontdekte gehoormechanisme daarom misschien ook voorkomt bij andere reptielen, wat de huidige opvattingen over de evolutie en variatie van zintuiglijke systemen bij dieren ter discussie stelt.
Evolutie
Overigens was het al bekend dat vissen en amfibieën een soortgelijk zintuig hebben. Maar het feit dat het ook voorkomt bij hedendaagse reptielen, geeft ons een bijzondere kijk op de evolutionaire geschiedenis van zintuiglijke systemen bij gewervelde dieren. Dit suggereert dat de overgang van water- naar landdieren waarschijnlijk meer complexe en geleidelijke veranderingen in gehoormechanismen met zich meebracht dan voorheen werd aangenomen. “De ontdekking helpt ons te begrijpen hoe het gehoorsysteem is geëvolueerd, van vissen tot landdieren, inclusief mensen,” aldus Carr.
Mensen
Het onderzoek roept daarnaast vragen op over de verbinding tussen gehoor en balans bij zoogdieren, waaronder mensen. Hoewel de resultaten uit de studie niet rechtstreeks verband houden met hoe mensen horen, veronderstellen de onderzoekers dat we het principe ook enigszins op onszelf kunnen betrekken. “Stel je voor dat je bij een live rockconcert bent,” zegt Carr. “Het geluid is zo luid dat je je hele hoofd en lichaam voelt trillen. Je ervaart de muziek, niet alleen als geluid, maar ook als een gevoel. Dit wijst erop dat het menselijke vestibulaire systeem misschien geactiveerd wordt tijdens die harde concerten, wat suggereert dat ons gehoor en onze balans sterk met elkaar verbonden kunnen zijn.”
Al met al heeft de studie ons begrip van het gehoor bij dieren veranderd. Carr en Han hopen dat hun ontdekking meer onderzoek naar het gehoor van zoogdieren zal stimuleren. Ze zijn ervan overtuigd dat de bekende relatie tussen gehoor en balans nieuwe mogelijkheden voor onderzoek biedt, waaronder de relatie tussen menselijk gehoor en evenwichtsproblemen. “De implicaties van dit onderzoek reiken verder dan alleen de wereld van reptielen,” zegt Han. “Terwijl we deze verborgen mechanismen ontdekken, krijgen we een beter en uitgebreider inzicht in hoe dieren hun omgeving waarnemen. En mogelijk zal dit ook leiden tot nieuwe inzichten in onze eigen zintuiglijke ervaringen.”
