Wetenschappers ontdekken nog functionerende antistoffen in de tanden van middeleeuwse mensen (en dat biedt mogelijkheden)

Hierdoor kunnen wetenschappers de besmettelijke ziektes die de mens door de eeuwen heen hebben geplaagd – zoals de Zwarte Dood – nader onderzoeken.

Nadat je besmet bent geraakt met een virus, gaat je lichaam direct aan de slag om antistoffen aan te maken. Antistoffen herkennen het virus en helpen mee om het te bestrijden. En blijkbaar blijft die functie zelfs na honderden jaren nog intact. In een nieuwe studie hebben onderzoekers antistoffen uit middeleeuwse tanden geëxtraheerd. En hoewel er ondertussen honderden jaren zijn verstreken, bleken de antistoffen nog steeds virale eiwitten te herkennen.

Antistoffen
Antistoffen zijn eiwitten die door ons immuunsysteem worden gemaakt als een natuurlijke reactie op infectieuze organismen, zoals virussen en bacteriën. Iedereen heeft heel veel verschillende antistoffen, die allemaal verschillende indringers herkennen. Het is zoals gezegd hun taak om die kwaadwillende ziekteverwekkers aan het licht te brengen, zodat het immuunsysteem ze kan aanvallen en ze op die manier het lichaam uit worden gebonjourd.

Tanden
In een nieuwe studie, gepubliceerd in het vakblad iScience, onderzocht een team van wetenschappers de tanden van verschillende personen die gedurende de middeleeuwen leefden. Ze ontdekten dat de 800 jaar oude tanden antistoffen bevatten. Na verdere analyse komt het team tot een verrassende ontdekking. Zo blijken de antistoffen nog steeds stabiel én in staat te zijn om virale eiwitten te herkennen.

De onderzochte, oude tanden. Afbeelding: University of Nottingham

Functionerende antistoffen
Het betekent dat de antistoffen zelfs na 800 jaar nog altijd functioneren, een baanbrekende ontdekking. De studie breidt dan ook onze kennis over oude eiwitten uit. Maar dat niet alleen. Want mogelijk kunnen deskundigen nu ook verder onderzoeken hoe menselijke immuunreacties zich door de geschiedenis heen hebben ontwikkeld. Onderzoekers hopen zelfs de besmettelijke ziektes die de mens door de eeuwen heen hebben geplaagd, zorgvuldiger te kunnen bestuderen.

Onverwacht
“Antistoffen zijn interessante eiwitten,” zegt onderzoeker Anisur Rahman. “Dat komt omdat we zelfs na honderden jaren kunnen testen of ze nog steeds hun werk doen en virussen en bacteriën kunnen herkennen. In dit geval ontdekten we dat antistoffen, gevonden in middeleeuwse tanden, het Epstein-Barr-virus – dat de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt – herkenden.”

Oude eiwitten
In het verleden hebben onderzoekers al regelmatig oude eiwitten in opgegraven dierlijke resten gevonden. Zo zijn ze al uit 1,7 miljoen jaar oud tandglazuur van een neushoorn en een struisvogeleierschaal van meer dan 6,5 miljoen jaar oud geëxtraheerd. In de nieuwe studie vonden de onderzoekers ook voorzichtig bewijs dat, net als de middeleeuwse tanden, mammoetbotten van bijna 40.000 jaar oud functionerende antistoffen lijken te herbergen.

Verbazingwekkend
De onderzoekers zijn zeer verrast door de resultaten. “In de ontdekkingswetenschap verwachten we het onverwachte,” zegt onderzoeksleider Robert Layfield. “Maar het besef dat intacte, functionele antistoffen uit oude skeletresten kunnen worden gehaald, is echt verbazingwekkend. We weten overigens wel dat sommige oude eiwitten stabiel zijn. Maar dit zijn meestal ‘structurele’ eiwitten, zoals collageen en keratine, en die zijn behoorlijk inert.”

Zwarte Dood
Dat zelfs oude resten functionele antistoffen kunnen herbergen, is een openbaring. Het onderzoek is dan ook de opmaat naar meer. “In de toekomst zouden we graag willen zien hoe antistoffen, geëxtraheerd uit oude skeletten, reageren op ziektes die in die periode weelderig tierden,” vertelt Rahman. “Denk bijvoorbeeld aan de Zwarte Dood.”

Meer over de Zwarte Dood
De pest of Zwarte Dood is een infectieziekte die tussen de 14e eeuw en 19e eeuw in Europa woedde. De ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie. De meest voorkomende vormen van de pest zijn builenpest en longpest. De eerste Europese pestepidemie vond plaats in het midden van de 14e eeuw en had een niet eerder geziene bevolkingssterfte tot gevolg. Zo schommelen de sterftecijfers tussen de 30 en 60 procent. Hoewel de impact van alle peststerfte in de Middeleeuwen erg moeilijk te bepalen is, is het wel bekend dat tussen 1300 en 1400 in sommige gebieden zo’n 80 procent van de bevolking het leven liet.

Dankzij de studie krijgen onderzoekers de mogelijkheid om deze ziekte – en andere ziektes die allang zijn verdwenen – nader te bestuderen. En dat zou weleens tot interessante nieuwe inzichten over deze verwoestende pestepidemie die Europa gedurende de middeleeuwen teisterde, kunnen leiden.

Bronmateriaal

"Teeth could preserve antibodies hundreds of years old, study finds" - University of Nottingham
Afbeelding bovenaan dit artikel: koto_feja van Getty Images Signature (via canva.com)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd