Ver weg, helemaal aan de rand van ons zonnestelsel hebben Chinese astronomen iets bijzonders ontdekt: een nieuw zogenoemd trans-Neptunisch object dat mogelijk groot genoeg is om als dwergplaneet gekwalificeerd te worden.
Daarmee valt 2017 OF201, deze week officieel aangekondigd door het International Astronomical Union’s Minor Planet Center, in dezelfde categorie als Pluto. Het nieuwe hemellichaam is een van de verste zichtbare objecten in ons zonnestelsel en het maakt duidelijk dat het lege deel van de ruimte voorbij Neptunus in de Kuipergordel waarschijnlijk helemaal niet leeg is.
Trans-Neptunische objecten (TNO’s) zijn kleine planeten die op een grotere gemiddelde afstand dan de baan van Neptunus om de zon draaien. De nieuwe TNO is om twee redenen bijzonder: zijn extreme baan en zijn grote omvang.
25.000 jaar voor een rondje
“Het aphelium van het object – het verste punt in de baan van de zon – is meer dan 1600 keer zo groot als de baan van de aarde”, legt hoofdonderzoeker Sihao Cheng uit. “Ondertussen is zijn perihelium – het punt in zijn baan dat het dichtst bij de zon ligt – 44,5 keer zo groot als de baan van de aarde, vergelijkbaar met de baan van Pluto.” Het duurt zo’n 25.000 jaar om deze extreme baan te voltooien. Dat is een zeldzaamheid. “Het object moet nauwe ontmoetingen met een reuzenplaneet hebben meegemaakt, waardoor het naar een wijde baan werd geslingerd”, zegt onderzoeker Eritas Yang van Princeton University. “Er kan ook meer dan één stap zijn geweest in zijn migratie. Het is mogelijk dat dit object eerst naar de Oortwolk is geslingerd, de meest afgelegen regio in ons zonnestelsel waar veel kometen leven, en vervolgens is teruggestuurd”, denkt Cheng.
Planeet X
“Veel extreme TNO’s hebben banen die lijken te clusteren in een specifieke richting, maar 2017 OF201 wijkt hiervan af”, zegt onderzoeker Jiaxuan Li van Princeton. Deze clustering werd altijd gezien als een indirect bewijs voor het bestaan van de mysterieuze Planeet X of Planeet Negen. Dit zou een extra, tot nu toe onontdekte planeet zijn in ons zonnestelsel, die deze objecten door zwaartekracht in hun baan drukt. Dat 2017 OF201 niet in dit plaatje past, trekt deze hypothese verder in twijfel (lees hier meer over waarom Planeet 9 waarschijnlijk toch níét bestaat).
19 verschillende opnames
Cheng en zijn collega’s schatten de diameter van 2017 OF201 op 700 kilometer, waarmee dit het op een na grootste bekende object met zo’n brede baan zou zijn. De diameter van Pluto is 2377 km. Verdere waarnemingen, mogelijk met radiotelescopen, zijn nodig om de exacte grootte te bepalen.
Het object werd geïdentificeerd door heldere vlekken aan te wijzen in een astronomische beelddatabase van de Victor M. Blanco Telescope en de Canada France Hawaii Telescope (CFHT). Vervolgens is geprobeerd om alle mogelijke groepen van zulke vlekken met elkaar te verbinden die langs de hemel leken te bewegen op de manier waarop een enkele TNO dat zou kunnen doen. Uiteindelijk hebben de onderzoekers 2017 OF201 geïdentificeerd in 19 verschillende opnames, gemaakt over een periode van 7 jaar.
De ontdekking heeft belangrijke gevolgen voor ons begrip van de buitenste randen van ons zonnestelsel. Tot nu toe werd gedacht dat het gebied voorbij de Kuipergordel, waar het object zich bevindt, leeg was, maar de ontdekking van het team bewijst dat dit niet zo is. “2017 OF201 brengt slechts 1 procent van zijn omlooptijd dicht genoeg bij ons door om detecteerbaar te zijn. De aanwezigheid van dit ene object maakt duidelijk dat er nog zo’n honderd andere objecten met een vergelijkbare baan en grootte zouden kunnen zijn. Ze zijn gewoon te ver weg om nu te detecteren”, stelt Cheng. “Dankzij de vooruitgang van telescopen kunnen we nu al verre delen van het heelal verkennen, maar er valt dus nog steeds veel te ontdekken in ons eigen zonnestelsel.”
