Placodermen hadden zo’n 385 miljoen jaar geleden als eerste organismen ter wereld seks. De vissen beschikken over de meest primitieve geslachtsorganen die ooit in gewervelden zijn aangetroffen en gebruikten ze terwijl ze zij aan zij lagen.
De onderzoekers trekken die conclusies nadat ze fossiele resten van Microbrachius dicki bestudeerden. Ze behoren tot de placodermen: een inmiddels uitgestorven klasse van primitieve vissen. M. dicki was ongeveer acht centimeter lang en leefde in meren in Schotland, Estland en China.
Geslachtsorganen
Uit het onderzoek blijkt dat de vissen over geslachtsorganen beschikten die nodig waren voor interne bevruchting. De mannetjes hadden een L-vormig geslachtsorgaan. De vrouwtjes hadden in hun lijf kleine botjes waarmee ze dat geslachtsorgaan als het ware vast konden grijpen. Zo kon het mannetje het vrouwtje intern bevruchten. “Onze eerdere ontdekkingen die in 2008 en 2009 in het blad Nature gepubliceerd werden en gingen over baren en geslachtsgemeenschap onder placodermen betrof geavanceerdere placodermen,” legt onderzoeker John Long uit. “Onze nieuwe ontdekking duwt de oorsprong van copulatie nog verder terug in de evolutionaire geschiedenis en zo komen we uit bij de meest basale kaakdieren. In feite is het de eerste tak aan de evolutionaire boom waarin deze voortplantingsstrategieën startten.”
Zij aan zij
Uit het onderzoek van Long en zijn collega’s blijkt ook hoe de seks er 385 miljoen jaar geleden uit moet hebben gezien. Zo moeten het mannetje en vrouwtje zij aan zij hebben gelegen. “Dit stelde het mannetje in staat om zijn geslachtsorganen in de juiste positie te manoeuvreren.”
Armen
Het onderzoek lost een ander mysterie dat onderzoekers al lang bezig houdt op. “Microbrachius betekent ‘kleine armen’,” vertelt Long. De visjes hebben die naam te danken aan hun kleine, benige armen. “Eeuwenlang wisten we niet waar deze eigenlijk voor dienden. Wij hebben dit mysterie opgelost, ze werden gebruikt tijdens het paren.” Terwijl een mannetje en vrouwtje zij aan zij lagen, hielden ze zich met hun armen aan elkaar vast, zodat het mannetje de gelegenheid had zijn geslachtsorgaan in het lichaam van het vrouwtje te brengen.
Het onderzoek benadrukt nog eens hoe belangrijk de placodermen waren. “Placodermen werden ooit gezien als een doodlopende evolutionaire tak, zonder levende familieleden,” vertelt onderzoeker Brian Choo. “Maar recente onderzoeken tonen aan dat onze evolutie geworteld is in de placodermen en dat veel van de kenmerken die wij hebben – zoals kaken, tanden en ledematen – voor het eerst in deze groep vissen ontstonden. En nu hebben we onthuld dat ze ons ook geslachtsgemeenschap gaven.”