Sinds 1990 is het aantal kinderen met overgewicht op elk continent explosief gestegen. En de schadelijke gevolgen van deze epidemie zijn al duidelijk zichtbaar.
Dat we tegenwoordig steeds dikker worden, weten we al langer. Maar nu komen onderzoekers in een nieuwe studie met de onomwonden cijfers. Hun bevindingen laten een alarmerende toename zien, waarbij het aantal kinderen met overgewicht op elk continent bijna is verdubbeld. En hoewel de Verenigde Staten de hoogste aantallen hebben, volgen andere landen dicht op de hielen.
Landen
Uit het onderzoek blijkt dat het aantal kinderen met obesitas sinds 1990 enorm is toegenomen. In Zuid-Europa, waaronder landen als Griekenland, Italië en Spanje, is nu 10 tot 15 procent van de kinderen obees. Oost-Europese landen hebben iets lagere percentages, maar ervaren een snelle toename die binnenkort vergelijkbaar kan zijn met die van Zuid-Europa. Wereldwijd woont bijna de helft van de kinderen jonger dan 5 jaar met overgewicht in Azië, terwijl dat in Afrika ongeveer een kwart is. In Latijns-Amerika kampt ongeveer 20 procent van de kinderen onder de 20 jaar met overgewicht. Veel ontwikkelingslanden staan voor de dubbele uitdaging om zowel overgewicht als ondervoeding bij kinderen aan te pakken. Helemaal bovenaan staat de Verenigde Staten, waar het grootste aantal kinderen met obesitas voorkomt.
Pandemie
De resultaten tonen aan dat overgewicht bij kinderen zich heeft ontwikkeld tot een wereldwijde crisis. En de schadelijke gevolgen hiervan zijn momenteel al duidelijk zichtbaar, zoals hoge bloeddruk bij kinderen, diabetes type 2 en andere gezondheidsproblemen. Onderzoekers luiden daarom de noodklok. “Overgewicht bij kinderen hebben in de Verenigde Staten epidemische proporties aangenomen en dreigen wereldwijd een pandemie te worden,” benadrukt onderzoeker Charles Hennekens. “Deze aandoening leidt tot problemen zoals hoge bloeddruk, diabetes type 2 en stofwisselingsstoornissen. Bij volwassenen verhoogt het het risico op hartaanvallen, beroertes, leverziekten, obstructieve slaapapneu, artritis en bepaalde vormen van kanker. En veel van deze aandoeningen verschijnen nu al op jongere leeftijd.”
BMI
In het commentaar behandelen de auteurs de voornaamste oorzaken van deze epidemie, zoals een hoge Body Mass Index (BMI), die het risico op diverse ernstige gezondheidsproblemen verhoogt. Kinderen met een te hoge BMI hebben een aanzienlijk groter risico om later overgewicht te krijgen. Dit benadrukt de misvatting dat kinderen vanzelf van hun overgewicht afkomen.
Lichaamsbeweging
Daarnaast wijzen de auteurs erop dat zorgverleners en experts op het gebied van volksgezondheid voor aanzienlijke uitdagingen staan bij het stimuleren van dagelijkse lichaamsbeweging bij kinderen. Dit is essentieel voor het verhogen van het metabolisme, het verlagen van de BMI en het verkleinen van toekomstige risico’s op hart- en vaatziekten. “Door de afname van lichamelijke beweging op scholen en het overmatig gebruik van elektronische apparaten voldoen veel kinderen niet aan de aanbevolen richtlijnen voor lichaamsbeweging,” waarschuwt onderzoeker Panagiota Kitsantas. “Dit inactieve gedrag leidt tot overgewicht en obesitas, veroorzaakt door ongezonde voeding, minder slaap en een lagere fysieke activiteit. Het stimuleren van georganiseerde en leuke activiteiten kan kinderen helpen om voldoende beweging te krijgen.”
Voeding
De auteurs waarschuwen echter dat, hoewel het verhogen van de dagelijkse lichaamsbeweging essentieel is, dit niet afdoende is. De stijging van suikerrijke voedingsmiddelen en de consumptie van ultra-bewerkte producten zijn namelijk ook belangrijke factoren. “Bijna 70 procent van de voeding van een gemiddeld kind in de Verenigde Staten bestaat uit ultra-bewerkte voedingsmiddelen,” zegt Hennekens. “Daarnaast neemt de consumptie van ultra-bewerkte voedingsmiddelen onder kinderen jonger dan 24 maanden wereldwijd toe, wat niet alleen het risico op obesitas vergroot, maar ook de immunologische bescherming vermindert.”
Scholen
Volgens de onderzoekers is het onder andere heel belangrijk dat er op scholen meer aandacht geschonken wordt aan gezond eten. “Onderzoek wijst uit dat het verbeteren van de voedingsnormen voor schoollunches kan bijdragen aan het verminderen van obesitas, vooral bij kinderen uit gezinnen met een laag inkomen,” zegt Kitsantas. “We raden aan om ultra-bewerkte voedingsmiddelen uit de menu’s te schrappen en gezondere opties toe te voegen.”
Reclame
Eén van de uitdagingen die in het commentaar worden genoemd, is het gebruik van sociale media en reclame, die een grote impact hebben op de voedselkeuzes en het gedrag van kinderen. “Hoewel de Wereldgezondheidsorganisatie aanbevelingen doet om voedselmarketing gericht op kinderen te beperken, hebben maar weinig landen deze maatregelen daadwerkelijk doorgevoerd,” zegt Hennekens. “Het is onduidelijk hoe effectief de huidige regelgeving is. Daarom is het belangrijk dat zorgverleners en volksgezondheidsdeskundigen gezinnen beter informeren over de impact van deze reclame.”
De auteurs benadrukken dat het bestrijden van de toenemende obesitasepidemie bij kinderen een veelzijdige aanpak vereist. Ze pleiten ervoor om alle beschikbare middelen te gebruiken om de stijgende aantallen kinderen met overgewicht en de daarmee samenhangende gezondheidsproblemen ten minste te stabiliseren. Het negeren van deze uitdagingen kan leiden tot een ongekende wereldwijde epidemie van obesitas onder jongeren, met ernstige gezondheidsrisico’s voor de toekomst. ”Met gecoördineerde inspanningen op het gebied van klinische zorg en volksgezondheid kunnen we deze zorgwekkende trends aanpakken en streven naar een gezondere toekomst voor kinderen en gezinnen wereldwijd,” besluit Hennekens.
