Fossiele brandstoffen brengen niet alleen het klimaat in gevaar, maar ook de volksgezondheid, de biodiversiteit en het milieu. Een grote groep onderzoekers waarschuwt dat het gebruik van olie, gas en steenkool een reeks aan elkaar gelinkte crises heeft veroorzaakt.
Dit is een regelrechte ramp voor mens en dier en een bedreiging voor een leefbare toekomst, klinkt het. De studie van een grote groep Amerikaanse wetenschappers maakt voor eens en altijd duidelijk dat fossiele brandstoffen verantwoordelijk zijn voor de opwarming van de aarde, luchtvervuiling en de verzuring van de oceanen. Ook is het een katalysator voor sociale ongelijkheid, plasticvervuiling en het gebruik van giftige chemische bestrijdingsmiddelen in de landbouw. Volgens het team zijn er voldoende oplossingen om snel over te stappen op schone, hernieuwbare energie en duurzamere materialen. De politieke en maatschappelijke wil moet er alleen wel zijn.
De wereld als zero-emissiezone
“De wetenschap is glashelder: fossiele brandstoffen zijn een molensteen om onze nek, ze zaaien dood en verderf om ons heen”, zegt hoofdonderzoeker Shaye Wolf van het Center for Biological Diversity in Arizona. “Olie, gas en steenkool blijven ons opzadelen met dodelijke rampen, uitstervende diersoorten en extreem weer, tenzij we er voorgoed mee stoppen. Hernieuwbare energie is al beschikbaar. Het is betaalbaar, gaat miljoenen levens redden en zal een enorme berg kosten besparen als we de moed hebben om het tot de ruggengraat van onze economie te maken.”
Fossiele brandstoffen veroorzaken volgens de studie zo’n 90 procent van alle door mensen uitgestoten koolstofdioxide. Dit zorgt ervoor dat het klimaat steeds sneller opwarmt, de poolkappen smelten, het zeewaterpeil stijgt en het weer steeds extremer wordt. Luchtvervuiling is een stille massamoordenaar. Het verbranden van fossiele brandstoffen eist jaarlijks miljoenen levens, waarvan honderdduizenden in Europa en de Verenigde Staten. Naast dodelijke luchtverontreiniging leidt klimaatverandering tot honger, verspreiding van ziektes en gedwongen migratie in ontwikkelingslanden.
Vroeggeboortes, kinderkanker en zware depressies
De gevolgen zijn niet voor iedereen gelijk. De onderzoekers laten zien dat arme gemeenschappen en mensen met een niet-witte achtergrond in de regel het hardst worden getroffen. “Vervuiling door fossiele brandstoffen schaadt de gezondheid in alle levensfasen. Het zorgt onder andere voor een vergroot risico op vroeggeboortes, kinderkanker en zware depressies”, zegt David González van de University of California in Berkeley. “We moeten snel stoppen met fossiele brandstofprojecten in de buurt van woningen, scholen en ziekenhuizen en overstappen op schone energie – liever vandaag dan morgen.”
Milieuwetenschapper Robin Saha van de University of Montana wijst op historisch beleid dat bepaalde gemeenschappen generatieslang heeft blootgesteld aan zware vervuiling: “Al tientallen jaren betalen zwarte, Latijns-Amerikaanse, inheemse en arme witte gemeenschappen de prijs voor de biljoenenwinsten van de industrie”, vertelt hij. “Deze zwaar vervuilde gebieden moeten voorrang krijgen bij investeringen in schone energie en het opruimen van fossiele brandstofinfrastructuur.”
Niet alleen mensen, maar ook dieren en planten lijden onder de gevolgen van fossiele brandstoffen. Als we niks doen dan sterft tot een derde van alle diersoorten binnen vijftig jaar uit. We kunnen dit verlies beperken door ecosystemen die CO2 opslaan te beschermen en hernieuwbare energiebronnen op slimme plaatsen te installeren.
Plastic
Ook de massale plasticproductie is een probleem met verstrekkende gevolgen, mede mogelijk gemaakt door de fossiele brandstofindustrie. Minuscule stukjes plastic vervuilen de lucht, het water en de bodem. De deeltjes komen zelfs in ons voedsel en ons lichaam terecht. Recent is berekend dat in een gemiddeld menselijk brein ongeveer 7 gram aan plastic te vinden is, meer dan een bankpas. En in acht jaar tijd nam de hoeveelheid plastic in onderzochte hersenen met 50 procent toe. De onderzoekers roepen op tot strengere regels en scherpere doelstellingen om de productie van nieuw plastic te verminderen en veiligere, duurzamere alternatieven te ontwikkelen.
Stop fossiele subsidies
De wetenschappers zijn op dreef en stippen tot slot de grootschalige misleiding aan waar de fossiele brandstofindustrie zich al tientallen jaren aan schuldig maakt. De sector heeft extreem diepe zakken en gooit er miljarden dollars tegenaan om campagnes te financieren die de gevaren van zijn producten verbergen en beleid tegen fossiele brandstoffen tegenhouden. “De fossiele brandstofindustrie heeft ons jarenlang voorgelogen over de schade van hun producten en er alles aan gedaan om serieuze klimaatactie te saboteren”, legt wetenschapshistoricus Naomi Oreskes van Harvard University uit. “Ondertussen blijven onze regeringen deze schadelijke industrie jaarlijks met honderden miljarden dollars subsidiëren. Dat moet stoppen.”
