De bizarre dino zag er uit als een raptor, maar at planten. En daar snapten onderzoekers niks van.
Dinosaurussen zijn grofweg in twee groepen in te delen. Je hebt de planteneters en de tweepotige vleeseters. Heel overzichtelijk allemaal. Tot onderzoekers in 2015 in Chili op een Chilesaurus stuitten. Dit beest zag eruit als een vleesetende raptor, maar was een vegetariër. Het leek bijna alsof Chilesaurus een foutje van moeder natuur was: een dino die uit onderdelen van verschillende dieren was opgebouwd. “En daarom stond iedereen voor een raadsel,” verklaart onderzoeker Matthew Baron.
Missende link
Maar in het blad Biology Letters schrijven onderzoekers nu dat ze het mysterie van de dinosaurus hebben opgelost. Chilesaurus is geen ‘Frankenstein-monster’, maar de missende link tussen twee grote groepen dinosaurussen: de planteneters en de theropode dino’s.
Over de heupen
Eerder onderzoek stelde dat Chilesaurus behoorde tot de Theropoda (dinosaurussen met hagedisachtige heupen, zoals T. rex). Maar volgens de onderzoekers hoort de dino in een compleet andere groep thuis. Het zou een vroeg lid van de Ornithischia zijn, een groep waartoe ook de Triceratops bijvoorbeeld behoort. De dinosaurussen die tot de Ornitischia behoren, hebben verschillende gemeenschappelijke kenmerken. Opvallend zijn bijvoorbeeld de vogelachtige heupen die ruimte boden aan grotere en complexere spijsverteringskanalen en zo de evolutie van machtig grote planteneters mogelijk maakten. Ook kenmerkend is de snavel-achtige snuit. Chilesaurus heeft ook die vogelachtige heupen en platte tanden (voor het vermalen van planten), maar mist de kenmerkende ‘snavel-achtige’ snuit. En dat komt, zo stellen de onderzoekers, doordat Chilesaurus een overgangssoort is die ons helpt om de oorsprong van de Ornitischia beter te begrijpen.
Splitsing
“Hiervoor waren er gaan overgangsvormen – we wisten niet in welke volgorde deze kenmerken (het complexere spijsverteringskanaal en de snavelachtige snuit, red.) evolueerden,” vertelt Baron. “Dit (onderzoek, red.) laat zien dat in dino’s met vogelachtige heupen de maag- en darmen eerst evolueerden en de kaken pas later.” Baron vervolgt: “Er vond een splitsing plaats in de stamboom van de dinosaurussen. Dat lijkt te zijn gebeurd door een verandering in het dieet van Chilesaurus. Het lijkt erop dat het voordeliger – en misschien wel noodzakelijk – was voor sommige vleesetende dino’s om planten te gaan eten.”
“Chilesaurus is één van de meest raadselachtige en intrigerende dinosaurussen die ooit zijn ontdekt,” vertelt onderzoeker Paul Barrett. “De vreemde mix van kenmerken (van Chilesaurus, red.) plaatst het op een belangrijke positie in de evolutie van de dinosaurussen en laat zien hoe één van de belangrijke splitsingen tussen twee grote groepen dinosaurussen is ontstaan.”
