En in een tijd waarin het aantal en de ernst van onweersbuien en blikseminslagen door klimaatverandering toenemen, is dat waardevolle informatie.
Wanneer men vermoedt dat een blikseminslag iemand fataal is geworden, stelt de forensisch patholoog de doodsoorzaak vast door te zoeken naar bepaalde sporen die bliksem op de huid en organen van de overledene heeft achtergelaten. Wanneer iemand echter geskeletteerd is, zijn deze zachte weefsels verdwenen. En dat betekent dat er niet met zekerheid kan worden vastgesteld dat bliksem daadwerkelijk de doodsoorzaak was. Onderzoekers brengen daar nu verandering in. Want in een nieuwe studie hebben ze ontrafeld hoe je uit een skelet kunt afleiden of iemand inderdaad slachtoffer is geworden van bliksem.
De cijfers
Volgens de onderzoekers is het in deze tijd heel belangrijk om duidelijkheid te scheppen over hoeveel levens blikseminslagen eisen. Het is namelijk een reëel probleem, met name in Afrikaanse landen. Op dit moment overleven al veel wilde dieren, vee en mensen aldaar een blikseminslag niet. “Het speelt jaarlijks een rol bij de dood van veel mensen, vooral in landen als Zuid-Afrika, Zambia en Oeganda,” zegt onderzoeker Ken Nixon. Bovendien voorspellen wetenschappers dat door klimaatverandering het aantal en de ernst van onweersbuien en blikseminslagen zullen toenemen. En dat betekent dat er mogelijk nog meer mensen geraakt en gedood zullen worden door bliksem.
Studie
In een nieuwe studie besloten onderzoekers daarom het fenomeen beter te bestuderen. Want kun je ook enkel aan het skelet aflezen of iemand slachtoffer is geworden van een blikseminslag? De onderzoekers fabriceerden in het laboratorium kunstmatige bliksem, die vervolgens rechtstreeks op menselijk bot werd gericht. Vervolgens bekeken ze de achtergelaten schade. “Met behulp van krachtige microscopie ontdekten we een patroon van kleine breukjes in het bot, veroorzaakt door bliksem,” vertelt onderzoeker Patrick Randolph-Quinney. “Het ziet eruit als scheurtjes die uitstralen vanuit het midden van botcellen. Deze achtergelaten sporen zien er heel anders uit dan ander hoogenergetisch trauma, zoals die veroorzaakt door brand of vuur.”
Giraf
De onderzoekers vergeleken hun uit het laboratorium verkregen resultaten met een arme giraf die op natuurlijke wijze door bliksem was getroffen. Opvallend genoeg bleek het patroon identiek, hoewel de microstructuur van menselijk bot anders is dan dat van dierlijk bot. “Dit is de doorbraak waar we naar op zoek waren in de forensische bliksempathologie,” aldus Randolph-Quinney.
Het betekent dat de onderzoekers een effectieve methode hebben ontwikkeld om enkel uit een skelet af te leiden of iemand slachtoffer is geworden van een blikseminslag. “Onze studie is de eerste die de unieke sporen van bliksemschade diep in het menselijk skelet aan het licht brengt,” zegt onderzoeker Nicholas Bacci. “Dit stelt ons in staat om toch aan het licht te brengen of iemand door bliksem om het leven is gekomen, zelfs wanneer er alleen nog droog bot over is. Hierdoor krijgen we een completer beeld van hoe vaak bliksemschichten levens eisen.”
Uiteindelijk hopen de onderzoekers dat hun bevindingen ook zullen helpen om mensen die in bepaalde gebieden wonen waar bliksem veel slachtoffers maakt, beter te beschermen. “Uiteindelijk is ons doel om bebouwde omgevingen en het platteland veiliger te maken,” aldus Nixon. “We hopen levensreddende kennis te bieden aan mensen over de hele wereld die in toenemende mate in gevaar worden gebracht door dit natuurlijke fenomeen.”
