Zó moet het prehistorische zeereptiel er – volgens de laatste wetenschappelijke inzichten – uit hebben gezien.
Zo’n 160 miljoen jaar op rij moeten ze in de aardse oceanen te vinden zijn geweest: de ichthyosaurussen. De zeereptielen waren enkele meters lang en uitstekende zwemmers die tevens diep konden duiken. Onderzoekers hebben in Europa (onder meer in België, Duitsland en Frankrijk), maar ook daarbuiten (zelfs op Spitsbergen) al heel wat fossiele resten van ichthyosaurussen teruggevonden.
Raadselachtig uiterlijk
Maar hoe die ichthyosaurussen er dan bij leven uit zouden hebben gezien, bleef toch behoorlijk raadselachtig. Dat komt vooral doordat er tot voor kort vooral botten en tanden maar slechts zelden zachte weefsels – zoals huid, spieren, vet en pigmenten – werden teruggevonden. Het liet nogal wat ruimte voor speculatie en de afgelopen eeuwen hebben dan ook heel uiteenlopende artistieke impressies van de ichthyosaurus de revue gepasseerd. Soms werd het zeereptiel afgebeeld als een soort zwemmende dinosaurus. Op andere platen werd het zeereptiel juist meer als een dolfijn- of krokodilachtig dier getekend.
Nieuwe mogelijkheden
Recent zijn er echter ook wat meer zachte weefsels van ichthyosaurussen teruggevonden. En dat biedt nieuwe mogelijkheden, zo blijkt uit een studie verschenen in het blad Earth-Science Reviews. De auteurs van de studie hebben alle informatie die in de afgelopen 300 jaar over de ichthyosaurussen verzameld is, gebundeld en vervolgens een kunstenaar ingeschakeld om – gebaseerd op die informatie – een levensechte reconstructie van het zeereptiel te maken.
“Onze reconstructie is de wetenschappelijk gezien meest moderne – en hopelijk correcte – interpretatie van het uiterlijk van deze dieren,” aldus professor Mats Eriksson. “(De reconstructie, red.) is heel waardevol voor studenten en onderzoekers die meer over de iconische vishagedis te weten willen komen.”
Duitse ichthyosaurus
De reconstructie leunt naast al die algemene kennis over ichthyosaurussen met name sterk op een ichthyosaurus die in Duitsland is ontdekt en tot het geslacht Stenopterygius behoort. “Dit fossiel is eerder uitgebreid bestudeerd om meer te weten te komen over de biologie en kleur van vishagedissen,” aldus onderzoeker Johan Lindgren.
Verwonding
Aan de reconstructie van de Stenopterygius is uiteindelijk een jaar lang gewerkt. Naast kleisculpturen zijn er ook 3D-modellen gebruikt om de reconstructie te maken. Het resultaat mag er zijn: de gereconstrueerde ichthyosaurus is 1,6 meter lang en lijkt levensecht. Wat daarbij natuurlijk opvalt, is de verwonding in de rechterzijde van de ichthyosaurus. Een bewuste keuze, zo leggen de onderzoekers in hun studie uit. Want zo worden ook de interne weefsellagen zoals die in recent onderzoek beschreven zijn, zichtbaar.
“Onze reconstructie van Stenopterygius is op dit moment de meest up-to-date representatie van hoe ichthyosaurussen er bij leven uit hebben gezien en is gebaseerd op empirisch bewijs,” zo concluderen de wetenschappers. Hoelang de reconstructie nog up-to-date zal blijven is natuurlijk altijd afwachten, maar de onderzoekers verwachten niet dat het uiterlijk op basis van nieuwe vondsten nog grootschalig herzien zal moeten worden. Maar dat er tijdens toekomstig onderzoek nieuwe details opduiken die vereisen dat Stenopterygius hier en daar nog wat bijgeschaafd moet worden, daar zijn ze vrijwel zeker van.
