Door diepzeemijnbouw veroorzaakte stofwolken blijken kwallen behoorlijk wat stress te bezorgen. Het stelt wederom het omstreden idee om diepzeemijnbouw te bedrijven ter discussie.
De bodem van diepe, internationale wateren is nog vrij onontgonnen gebied. Dit betekent dat belangrijke mineralen en metalen – waar onder andere smartphones, computers, zonnepanelen en windmolens van worden gemaakt – die op het land steeds schaarser worden, in de diepzee nog overvloedig aanwezig zijn. Op dit moment overweegt de International Seabed Authority (ISA) de regelgeving omtrent diepzeemijnbouw dan ook te versoepelen. Tot afschuw van wetenschappers, die eerder al stelden dat diepzeemijnbouw ‘unieke en belangrijke soorten bedreigt en onherstelbare schade aan zou richten aan de gevoelige mariene leefgebieden’. En een nieuwe studie lijkt dit nu te onderschrijven.
Sediment
Hoewel mijnbouwactiviteiten gericht zullen zijn op het winnen van mineralen op de zeebodem, zal er ook fijn zand – sediment – worden opgezogen. Nadat dit verzamelde sediment aan boord van het schip is getakeld, moet het ook weer in het water worden geloosd. Er zijn momenteel geen regels over op welke diepte dit moet gebeuren, waardoor grote ‘sedimentwolken’ of ‘sedimentpluimen’ zich over grote afstanden in het water kunnen verspreiden, variërend van tientallen tot honderden kilometers. Kortom, diepzeemijnbouw heeft dus niet alleen gevolgen voor dieren op de zeebodem, maar ook voor die in de waterkolom erboven, de zogeheten ‘middenwaterzone’. Omdat er doorgaans weinig zand in de middenwaterzone aanwezig is, wordt gedacht dat dieren daar erg gevoelig zullen zijn voor de stofwolken die diepzeemijnbouw veroorzaakt.
Middenwaterzone
Dit is volgens onderzoeker Helena Hauss behoorlijk zorgwekkend. “De middenwaterzone speelt een essentiële rol in het vermogen van de oceaan om koolstof op te slaan,” legt ze uit. “Tegelijkertijd vormen de bewoners van deze zone de belangrijkste voedselbron voor veel vis-, inktvis- en zeezoogdiersoorten, waardoor ze een cruciale schakel vormen in het mariene voedselweb. Deze dieren zijn gewend aan stabielere omstandigheden dan die aan het oppervlak, waar er weinig voedsel is. Daarom zijn ze waarschijnlijk gevoeliger voor veranderingen in hun leefomgeving.”
Kwal
Eén van de dieren die in de middenwaterzone leeft, is de Periphylla periphylla, een schijfkwal die voorkomt in de Noord-Atlantische Oceaan en de Noordelijke IJszee. Deze kwal is een unieke en opvallende verschijning en heeft bijvoorbeeld een parapluachtig lichaam, dat soms wel een meter in diameter kan zijn. Bovendien is Periphylla periphylla bioluminescent, wat betekent dat het in staat is om licht te produceren. De onderzoekers wilden graag weten hoe deze kwal op bepaalde stressoren, zoals door diepzeemijnbouw veroorzaakte sedimentpluimen, reageert. En dus gooiden ze de zeebodem overhoop om te zien wat dit met de kwallen zou doen.
Stress
“Omdat het niet gemakkelijk is om ‘stress’ bij een kwal vast te stellen, hebben we hun reactie vanuit verschillende perspectieven onderzocht,” legt co-auteur Vanessa Stenvers uit. “We hebben gekeken naar hun lichamelijke reacties, genetische activiteit en de samenwerking met micro-organismen op het oppervlak van de kwal.” Uit de bevindingen blijkt dat diepzeemijnbouw wel degelijk stress bij Periphylla periphylla veroorzaakt. Het meest opvallende visuele effect was dat het rondzwevende zand na ongeveer 1,5 uur aan de kwal vastplakt. Als reactie hierop begint de kwal overtollig slijm te produceren. Hoewel dit slijm helpt om de kwal gezond te houden, kost het maken ervan veel energie. Ook blijken de genen die te maken hebben met de ademhaling, het immuunsysteem en het herstellen van wonden actiever te worden.
Energieverbruik
De onderzoekers maken zich met name zorgen over de hoeveelheid slijm die de kwallen produceren en de extra energie dat dit kost. Dit hogere energieverbruik betekent namelijk dat de kwal meer moet eten. Maar omdat er niet veel voedsel in de diepzee voorhanden is, kan dit uiteindelijk leiden tot uithongering.
Kwetsbaar
De onderzoekers weten nog niet zeker of kwallen kunnen herstellen nadat ze zijn blootgesteld aan sedimentpluimen. Dat zal toekomstig onderzoek moeten uitwijzen. Maar dat de bevindingen verontrustend zijn, staat buiten kijf. ”Soorten in de middenwaterzone zijn vaak kwetsbaar,” vertelt onderzoeker Henk-Jan Hoving. “Hierdoor kunnen ze snel last hebben van verstoringen in hun leefomgeving. Tegelijkertijd weten we nog maar weinig over de middenwaterzone. We weten nog niet precies welke dieren hier leven, begrijpen hun rol in het ecosysteem niet goed en weten ook niet hoe ze reageren op veranderingen.”
Andere dieren
Hoewel we meer gegevens nodig hebben over verschillende soorten in de middenwaterzone om de effecten van diepzeemijnbouw beter te begrijpen, zou het kunnen dat veel andere geleiachtige dieren vergelijkbare stressreacties als Periphylla periphylla vertonen. De onderzoekers waarschuwen dan ook dat voorzichtigheid bij diepzeemijnbouw geboden is, omdat het invloed kan hebben op belangrijke aspecten van het leven in de diepe oceaan.
Op dit moment beoordeelt ISA, die gezag heeft over de zeebodem buiten de jurisdictie van een bepaald land, of diepzeemijnbouw in de nabije toekomst in internationale wateren mogelijk wordt. En dankzij de nieuwe studie krijgen we nu beter inzicht in hoe diepzeemijnbouw de oceaan en de dieren die het herbergt, beïnvloedt. “Met de mogelijkheid dat diepzeemijnbouw in het komende decennium van start gaat en de potentiële schade die dit aan mariene leefgebieden en de zeebodem kan toebrengen, is het belangrijk om hier meer over te leren,” zegt onderzoeker Andrew Sweetman. Het onderzoeksteam hoopt dat hun studie, die een eerste blik werpt op mogelijke effecten in de middenwaterzone, serieus wordt genomen door mijnbouwbedrijven en de ISA. Ze hopen dat deze inzichten kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van manieren om de schade aan het milieu zoveel mogelijk beperken.
