Wetenschappers bakken pannenkoeken en ontdekken vervolgens iets wat ze nog niet eerder binnenshuis hebben gezien

Canadese onderzoekers hebben een wel héél smakelijk onderzoek uitgevoerd: ze hebben een kookplaat midden in een laboratorium neergezet, om daar vervolgens, onder andere, pannenkoeken op te bakken. Het resultaat was echter niet alleen smakelijk, maar ook enigszins zorgwekkend; uit het experiment blijkt dat tijdens het bakken mogelijk schadelijke oxidanten vrij kunnen komen.

We weten het al langer: het bakken van voedsel in de keuken kan soms leiden tot de vorming van oxidanten. Soms zijn deze oxidanten voordelig, zoals ozon in de atmosfeer. Maar soms ook niet – en kunnen ze juist chronische ziekten veroorzaken. Deze schadelijke oxidanten worden vaak veroorzaakt door een stof die ook wel bekend staat als ‘brown carbon’. Dit molecuul kan ontstaan op het moment dat voedsel gebakken wordt in een pan en heeft het vermogen om te reageren op licht – waarna schadelijke oxidanten vrij kunnen komen. Voorheen waren wetenschappers niet zo bezorgd om de aanwezigheid van brown carbon in de keuken; er werd aangenomen dat binnenshuis vaak niet genoeg licht aanwezig was om de vorming van schadelijke oxidanten mogelijk te maken.

Inmiddels komen ze daarvan terug. Tijdens een recent onderzoek, waarbij wetenschappers dus zelf hebben gekookt, is dan ook – voor het eerst – de aanwezigheid van de oxidant singletzuurstof waargenomen. Wetenschapper Nadine Borduas-Dedekind heeft meegewerkt aan het onderzoek. Ze vertelt aan Scientias.nl: “Singletzuurstof is altijd al aanwezig geweest in de cocktail van verschillende dampen die we inademen tijdens het koken. Dit onderzoek markeert echter de eerste keer waarbij we bewijzen dat singletzuurstof ook binnenshuis aanwezig kan zijn. In die zin is het niet een acuut probleem: niemand zal plotseling dood neervallen na het inademen van singletzuurstof. Het is echter wel een chronisch probleem, en kan goed verklaren waarom mensen in beroepen die vereisen dat ze regelmatig in de keuken staan, uiteindelijk (meer) gezondheidsklachten ontwikkelen.” Het onderzoek is gepubliceerd in het blad Environmental Science: Atmospheres.

Luchtmonsters
De onderzoekers hadden al langer het vermoeden dat singletzuurstof gevormd kon worden tijdens het koken. Om dit vermoeden te bevestigen, hebben ze een onderzoek opgezet, waarbij er drie maaltijden werden gekookt: pannenkoeken, spruitjes en een vegetarisch roerbakgerecht. Tijdens het experiment werden er monsters genomen van de lucht. Deze monsters werden vervolgens beschenen met verschillende soorten licht: UV-licht, zonlicht en fluorescerend licht. Uit de analyse naderhand bleek dat alle gerechten uiteindelijk hadden geleid tot de vorming van singletzuurstof. De wetenschappers wijzen hierbij op het belangrijke feit dat de hoogste concentraties van singletzuurstof werden gemeten bij de monsters die waren beschenen met zonlicht. Volgens de onderzoekers geeft dit aan dat vooral keukens met veel natuurlijk zonlicht een mogelijk risico lopen.

Borduas-Dedekind voegt toe: “De resultaten van een ander onderzoek vormden de aanleiding voor dit onderzoek. Uit dit eerdere onderzoek bleek dat spruitjes, van alle maaltijden op een tafel tijdens Thanksgiving, het meeste brown carbon produceren. We hebben ontdekt hoe dit proces werkt. Tijdens het bakken van voedsel in een pan worden moleculen (snel) opgewarmd. Door dit opwarmingsproces kunnen ze minder stabiel worden. Dezelfde moleculen beschikken ook over het vermogen om licht op te nemen vanuit de omgeving, zoals zonlicht of licht van lampen. Hierdoor kunnen deze minder stabiele moleculen aangeslagen raken – en uiteindelijk deze energie overdragen aan een zuurstofmolecuul in de buurt. Hierdoor raakt het zuurstofmolecuul aangeslagen, waardoor het uiteindelijk een oxidant kan worden. Oxidanten kunnen gevaarlijk zijn, omdat ze het vermogen hebben om elektronen aan te trekken. Het inademen van zo’n oxidant kan vervolgens oxidatieve stress veroorzaken in de longen en uiteindelijk longziekten veroorzaken. De meest interessante vondst die we hebben gedaan tijdens ons onderzoek is dat we ontdekten dat sommige gerechten veel minder brown carbon produceren, maar dezelfde hoeveelheden singletzuurstof. Dit suggereert dat sommige gerechten in staat zijn om vormen van brown carbon te produceren die veel effectiever singletzuurstof kunnen produceren.”

Ventilatie
In het onderzoek wijzen de wetenschappers op het feit dat het in essentie niet uitmaakt welk gerecht je maakt; uiteindelijk bleken alle gerechten in staat te zijn om de productie van singletzuurstof te veroorzaken. Borduas-Dedekind laat weten: “Tijdens het vervolgonderzoek willen we vaststellen hoe schadelijk dit oxidant daadwerkelijk is. Daarnaast willen we verkennen hoeveel singletzuurstof mensen gemiddeld inademen per kooksessie. We vragen ons af welke rol singletzuurstof speelt in het aanmoedigen van ziekten die gerelateerd zijn aan het koken. Ten slotte willen we ook onderzoeken welke gerechten allemaal in staat zijn om brown carbon te produceren – en welke niet.”

Ter afsluiting geven de onderzoekers ook nog advies mee: zorg ervoor dat je goed blijft ventileren, net zoals tijdens de uitbraak van COVID-19. Door te zorgen voor een goede filtering van de lucht kan je het mogelijke risico van singletzuurstof verkleinen – ook tijdens het bakken van pannenkoeken.

Bronmateriaal

"Scientists cooked pancakes, Brussels sprouts, and stir fry to detect an oxidant indoors for the first time" - UNIVERSITY OF BRITISH COLUMBIA
interview met Dr. Nadine Borduas-Dedekind
Afbeelding bovenaan dit artikel: Tookapic from Pexels (via Canva Pro)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd