Wetenschappers zijn erin geslaagd om alvleeskliercellen die normaal gesproken spijsverteringssappen maken, met behulp van een eiwitcocktail te herprogrammeren zodat deze insuline gaan produceren. Dankzij die aanpak konden de onderzoekers muizen van hun diabetes verlossen.
De alvleesklier bevat een klein aantal cellen die insuline produceren (bètacellen genaamd) en een groot aantal cellen die spijsverteringssappen maken. Bij mensen met diabetes worden de bètacellen aangetast. Maar de cellen die spijsverteringssappen maken, blijven werken. “Recent onderzoek wijst uit dat deze cellen onder bepaalde omstandigheden kunnen veranderen in bètacellen,” legt onderzoeker Harry Heimberg, werkzaam aan de Vrije Universiteit Brussel uit. “Bijvoorbeeld door bij muizen bepaalde genen aan die cellen toe te voegen die de ‘sapcellen’ van de alvleesklier herprogrammeren tot bètacellen. Met het oog op mogelijke toepassingen bij de mens, zou je die cellen in de toekomst liever programmeren zónder genetische manipulatie.”
En dus besloten Heimberg en zijn collega’s op zoek te gaan naar een andere manier om die cellen te herprogrammeren. Zo kwamen ze uiteindelijk uit bij een eiwitcocktail die een deel van de cellen die spijsverteringssappen produceren omzetten in bètacellen. Experimenten met muizen met diabetes zijn veelbelovend. “Zo ontstaan normaal werkende bètacellen die insuline produceren. Bovendien is het aantal cellen bij de meeste muizen zo groot, dat ze daarmee weer voldoende insuline kunnen maken om de bloedsuikerspiegel te normaliseren. Niet voor eventjes, maar gedurende de volle acht maanden dat we die muizen hebben gevolgd.” In andere woorden: de verandering die de eiwitcocktail bewerkstelligt, lijkt permanent te zijn.
Het klinkt als goed nieuws voor diabetespatiënten. Toch kan het nog wel even duren voordat zij daadwerkelijk voordeel ondervinden van dit onderzoek. Zo moeten de wetenschappers nu eerst gaan achterhalen hoe de eiwitcocktail precies werkt. “De eiwitcocktail zet in de ‘sapcellen’ kennelijk een moleculaire reactie in gang, waardoor ze van identiteit en gedrag veranderen. We willen precies weten welke stoffen en eiwitten in dat proces een cruciale rol spelen en hoe we die stoffen kunnen stimuleren en beïnvloeden.” Uiteindelijk moet het onderzoek leiden tot een therapie die ook diabetespatiënten van de ziekte verlost.
