Maar niemand verwacht dat die afname lang stand zal houden.
Sinds het coronavirus regeert, zit de wereld op slot. We zitten aan huis gekluisterd, vliegtuigen staan geparkeerd en we stappen veel minder in de auto. Het coronavirus heeft de wereld veranderd op manieren die een paar maanden geleden nog moeilijk voor te stellen waren. Dat de uitbraak van het coronavirus geleid heeft tot een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen, toonden onderzoekers al eerder aan. Maar in een nieuwe studie brengen wetenschappers aan het licht hoe ‘extreem’ het effect van de pandemie is op de CO2-uitstoot.
Afname
De studie toont aan dat de wereldwijde, dagelijkse CO2-uitstoot met maar liefst 17 procent – ofwel 17 miljoen ton kooldioxide – tijdens de piek van de lockdown is gedaald (in vergelijking met de gemiddelde dagelijkse niveaus in 2019). Dat is een enorme afname, waarmee onze uitstoot in één klap grofweg op het niveau van 2006 uitkomt. De onderzoekers schatten de totale afname van onze CO2-uitstoot van januari tot en met april op 1048 miljoen ton kooldioxide. “De emissiedalingen waren het grootst in China; het land dat als eerst op slot ging,” zegt onderzoeker Pep Canadell. “Daarna volgen de Verenigde Staten, Europa en als laatste India.”
De wereldwijde afname van de CO2-uitstoot wordt voornamelijk veroorzaakt doordat we veel minder in de auto stappen. Zo zijn er veel minder auto’s, vrachtwagens en andere voertuigen op de weg, waardoor de transportsector verantwoordelijk is voor bijna de helft (43 procent) van de mondiale daling. Verminderde emissies afkomstig uit de industrie en de afname van elektriciteit nemen nog eens 43 procent van de daling voor hun rekening. De luchtvaart is het hardst door de lockdown getroffen. Deze sector is echter slechts verantwoordelijk voor 3 procent van de wereldwijde uitstoot en is daarom maar verantwoordelijk voor 10 procent van de afname van de CO2-uitstoot tijdens de pandemie.
Daling in 2020
De totale daling van de CO2-uitstoot in 2020 zal afhangen van hoe lang de lockdown nog gaat duren, de tijd die nodig is om het normale leven weer op te pakken en de mate waarin het leven überhaupt weer ‘normaal’ wordt. Als we tegen het einde van het jaar nog steeds binnen zitten, mogen we verwachten dat de CO2-uitstoot dit jaar 7% lager uitvalt dan vorig jaar. Als de beperkingen voor de economie en de samenleving echter halverwege juni worden opgeheven, wordt de totale daling geschat op zo’n 4 procent. Hoewel een afname van de wereldwijde uitstoot tussen de 4 en 7 procent misschien wat laag lijkt, zal dit de grootste daling vertegenwoordigen sinds de Tweede Wereldoorlog. Bovendien is deze jaarlijkse daling vergelijkbaar met de reducties die nodig zijn om de klimaatdoelstellingen uit het Parijse klimaatakkoord te behalen.
Hoewel de uitbraak van het coronavirus heel wat levens heeft geëist, heeft de coronacrisis aan de andere kant ook duizenden levens gered. Maatregelen om het coronavirus te bestrijden hebben er namelijk tegelijkertijd toe geleid dat er veel minder kolen en olie worden verbrand. En daarmee is de samenhangende luchtvervuiling enorm afgenomen, waardoor in Europa zeker 11.000 mensen aan een vroegtijdige dood zijn ontsnapt. In China zou de afname van de concentratie fijnstof er naar schatting voor hebben gezorgd dat 4000 kinderen jonger dan vijf jaar en 73.000 ouderen (ouder dan 70 jaar) een vroegtijdige dood bespaard is gebleven.
De cijfers laten zien hoe de lockdown geleid heeft tot drastische veranderingen in het wereldwijde energieverbruik en de CO2-uitstoot. “Mensen verwonderden zich over hoe snel de lucht opklaarde toen we stopten met autorijden,” zegt onderzoeker Rob Jackson. Toch hoeven we er niet vanuit te gaan dat dit lang stand zal houden. “De extreme dalingen zullen waarschijnlijk tijdelijk zijn,” betoogt onderzoeker Corinne Le Quéré. “Ze weerspiegelen namelijk geen structurele veranderingen in de economie, het transport of energiesystemen.” Eerdere economische crisissen werden daarnaast ook vaak gevolgd door een herstelperiode die juist gepaard ging met veel hogere emissies dan ervoor. Tijdens de recessie van 2008 daalde de CO2-uitstoot wereldwijd bijvoorbeeld met anderhalf procent, maar steeg daarna fors met vijf procent. En dat effect zouden we nu moeten zien te voorkomen.
Groener terug groeien
Het betekent dat we moeten proberen om de economie na de coronacrisis ‘groener’ terug te laten groeien. Dat kan bijvoorbeeld door plannen om klimaatverandering een halt toe te roepen te integreren met de plannen om de economie weer tot leven te wekken. “Er bestaan mogelijkheden om duurzame veranderingen door te voeren en veerkrachtiger te zijn voor toekomstige crisissen door het implementeren van economisch beleid waarmee we tegelijkertijd ook klimaatdoelstellingen kunnen behalen,’ aldus Le Quéré. “Met name in de transportsector, die de helft van de daling van de uitstoot tijdens de huidige lockdown voor zijn rekening neemt. In steden en buitenwijken kunnen we bijvoorbeeld wandelen en fietsen aanmoedigen. Bovendien is het gebruik van elektrische fietsen veel goedkoper en beter voor het welzijn en de luchtkwaliteit dan het aanleggen van autowegen.” Het betekent dat de pandemie het woon-werkverkeer en het vervoer in het algemeen permanent zou kunnen veranderen.
Al met al wijzen de bevindingen uit de studie op een forse daling van de CO2-uitstoot; een trend die we nu moeten doorpakken. “De daling is aanzienlijk,” zegt Jackson, “maar we hebben geen tijdelijke verminderingen nodig voortgekomen uit gedwongen gedrag, maar permanente en blijvende veranderingen door middel van groene energie en elektrische auto’s.” De onderzoekers waarschuwen dan ook dat manieren om de economie weer leven in te blazen de toekomstige emissies niet mogen verhogen, zoals we eerder zagen gebeuren. Gehoopt wordt dat door de huidige crisis mensen aan het denken zijn geslagen en dat de wereld koers zal zetten naar een veerkrachtigere en schonere toekomst.
