Zelfrijdende auto’s zijn vandaag de dag verre van sciencefiction. In Gelderland komen ze binnenkort gewoon op de openbare weg. Het startschot voor een heel nieuw tijdperk op het gebied van autorijden. Projectleider Alwin Bakker vertelt ons alvast wat we kunnen gaan verwachten.
Toen in 1885 de eerste auto zijn intrede deed, leek die eerder op een uit de kluiten gewassen fiets. Een tijd lang reden de wagens op stoom of elektriciteit, om pas later te transformeren tot de diesel of benzine verbrandende bolides die we vandaag de dag nog steeds kennen. Steeds meer toeters en bellen werden aan het voertuig toegevoegd. De auto’s werden voorzien van airconditioning, navigatiesystemen en automatische schakelaars. Nu zijn verschillende wagens uitgerust met achteruitrij-sensoren, parkassist en cruise control, waardoor steeds meer geautomatiseerd wordt. Maar we zijn nog lang niet uitontwikkeld. Een hele nieuwe periode op het gebied van auto rijden doet zijn intrede; een auto waarbij je helemaal niets meer hoeft te doen.
Nieuwe dimensie
Het begon met de komst van de zelfrijdende auto’s van Google. In het begin trokken mensen nog hun wenkbrauwen op bij het geluid over zelfrijdende auto’s. Maar Sciencefiction is het nu toch echt niet meer. Zeker niet nu de provincie Gelderland met zelfbesturende voertuigen, de Wepods, aan het testen is. Die zouden wellicht binnenkort de functie van de lokale bus over kunnen gaan nemen. Vervoer in een hele nieuwe dimensie; dat is wat de Wepod ons voor ogen houdt. Het voertuig heeft geen stuur, geen pendalen en… geen bestuurder. En dat is wel even wennen. Zelfs voor projectleider Alwin Bakker, die al bijna twee jaar met dit project bezig is. “Ik heb nu twee keer in het voertuig gezeten en het is echt heel eng,” vertelt hij in het Provinciehuis in Arnhem. En dat is ook wel begrijpelijk. Je geeft de controle volledig uit handen en moet er dan maar op vertrouwen dat de technologie echt weet wat die doet.
Wepod
Het idee over de Wepod ontstond twee jaar geleden, toen de zelfrijdende autootjes van Google in de belangstelling stonden. “Iedereen riep dat autonoom verkeer onmogelijk was,” zegt Bakker. “Het leek ons een leuke uitdaging om dat onmogelijke naar Gelderland te halen. En dan niet op een aparte baan, maar echt ‘the real deal’ op openbare wegen, tussen het gewone verkeer.” En zo geschiedde. De provincie kocht twee voertuigen ter waarde van 3,4 miljoen euro die ze op dit moment zelf aan het aanpassen zijn met behulp van verschillende bedrijven en kennisinstellingen. “Je krijgt eigenlijk een ‘domme’ auto. Er zit wel wat technologie op, zoals een gps, een camera en vier lasers op de hoekpunten. Vervolgens zijn we dat gaan uitbreiden. Nu zitten er zes lasers, acht camera’s en elf computers op. Maar dan ben je er nog niet. Je moet hem eigenlijk alles gaan leren; zijn eerste interactie met fietsers, de eerste interactie met voetgangers. Het is bijna het opvoeden van elektronica.”
Uitdagingen
En tijdens dat opvoeden krijg je te maken met heel wat uitdagingen en betwistbare situaties. Wat doe je bijvoorbeeld bij een oranje verkeerslicht: moet de Wepod doorrijden, of stoppen? Wat moet het voertuig doen als het achter een fietser zit, maar er aan de linkerkant een doorgetrokken lijn ligt? Normaal gesproken zullen automobilisten gewoon inhalen. Maar wat leer je een Wepod? “Op dit moment zijn we continue aan het onderzoeken wat voor keuzes er gemaakt moeten worden. Het voertuig stopt op dit moment nog echt voor alles wat binnen zijn straal van zeven meter komt. Daarom is het best irritant om nu in de Wepod te zitten. Langzaamaan gaan we bijstellen dat hij niet meer voor alles stopt en soepel doorrijdt.”
Verdienmodellen
Maar wat gaat dit nou voor de doorsnee Nederlander betekenen? “Het hele concept van een auto moet je loslaten,” adviseert Bakker. “Een auto is niet meer alleen het verplaatsen van punt A naar punt B. Ondertussen kun je namelijk ook andere dingen doen zoals vergaderen, of je haar laten knippen. Er kunnen zelfs hele nieuwe verdienmodellen worden bedacht. Misschien gaat hij wel dienstdoen als pakketjesbezorger, die ook mensen meeneemt. Of als energieleverancier. Je kunt het zo gek niet bedenken.” Het doel wat de provincie op korte termijn voor ogen heeft, is dat hij vooral korte afstanden gaat rijden. “Bijvoorbeeld tussen parkeerterreinen naar airports, of van treinstations naar je huis toe,” licht Bakker verder toe. “Daarna gaan we naar kleine dorpen, bijvoorbeeld in buitengebieden waar grote buslijnen niet rendabel zijn. Daar willen we 24 uur per dag on demand transport aanbieden. Uiteindelijk, als hij heel veel ervaring op heeft gedaan, kan hij in de grote stad gaan rijden.”
Stapje voor stapje
Maar zover zijn we nog lang niet. Op dit moment zit de Wepod nog helemaal in zijn testfase. Tijdens deze periode zit er een steward aan boord die kan ingrijpen als dat nodig is. Ook kan de steward mensen de auto in begeleiden en nadere uitleg geven. Daarnaast is er een control room, die het doen en laten van het voertuig van een afstand in de gaten houdt. En dan maar rijden… “Allereerst gaat de Wepod in mei mensen rondrijden op de campus van de Wageningen Universiteit,” zegt Bakker. “Als hij dat onder de knie heeft, gaat de Wepod de route van station Ede-Wageningen naar de Campus doen. En dat wordt nog best ingewikkeld. Het is een lange afstand met veel obstakels. Daarom gaat hij maximaal 25 km per uur.” In dat tempo gaat de Wepod er ongeveer vijfenveertig minuten over doen om het traject af te leggen. De bedoeling is dat de Wepod naarmate hij langer rijdt, geleidelijk aan ook harder zal gaan rijden. Ook zal de Wepod mensen mee gaan nemen. In eerste instantie komt de Wepod alleen beschikbaar voor bezoekers van de WUR.
Wennen
Hoe mensen op de Wepod gaan reageren is nu nog gissen. “We hebben op dit moment echt nog geen idee hoe andere weggebruikers op de Wepod gaan reageren. In het begin zal het erg wennen zijn. Als je bijvoorbeeld een zebrapad wilt oversteken, maak je altijd even oogcontact met de automobilist zodat je zeker weet dat hij je ziet. Maar met een zelfrijdende auto kan dat niet. In het begin is het dus hopen dat de Wepod stopt. Dat doet hij wel, maar dat moet je eerst ervaren,” zegt Bakker. Ook inzittenden zullen in het begin wat achterdochtig zijn. “Je bent volledig afhankelijk van technologie. Je weet niet of de technologie wel gaat doen wat jij denkt dat die zou moeten doen. En dat is best eng. Maar als je door hebt dat het goed gaat, zul je meer vertrouwen krijgen in het voertuig.” Ook voor omwonenden zal het in het begin even wennen zijn dat er een geautomatiseerd voertuig door de straat rijdt. “Op dit moment vinden alle buurtbewoners het nog erg leuk en zijn ze positief gestemd,” zegt Bakker.
Ook in Singapore zijn ze aan het testen geslagen met soortgelijke zelfrijdende auto’s. Hun doelstelling is dat er in 2030 800.000 gewone auto’s worden vervangen door 300.000 zelfrijdende auto’s. Gaat dit ook in Nederland gebeuren? Bakker twijfelt geen moment. “Ja, zeker weten!” roept hij uit. “Het is lastig om te zeggen wanneer. Ze zeggen 2040. Maar als ik zie hoeveel sprongen we op dit moment maken, zouden het ook best kunnen dat we al eerder onze auto’s de deur uit kunnen doen. Laten we maar gewoon gaan kijken wat er gebeurt.”
