De geur zorgt ervoor dat bladluizen minder eten en hun populatie kleiner wordt. Dit kan dus een milieuvriendelijke manier zijn om gewassen te beschermen tegen plagen, stellen de onderzoekers van de Pennsylvania State University.
Met hun rode schild en zwarte stippen zien we lieveheersbeestjes als één van de meer schattige insecten op deze aarde. Maar zo vredelievend zijn ze allerminst. De vraatzuchtige roofdiertjes gaan direct nadat ze uit hun eieren komen op zoek naar bladluizen, die ze vervolgens met hun kaken vastgrijpen en uitzuigen. En dat zo’n 80 tot 120 keer per dag. Voor de bladluizen is de roofdrang van de lieveheersbeestjes vervelend, maar voor de landbouw is het wel ideaal. Bladluizen kunnen namelijk flinke schade aanrichten aan gewassen. Iets wat we tot nu toe vooral oplossen door de inzet van schadelijke pesticiden, die allerlei gezondheidsproblemen met zich meebrengen.
Het wordt immers steeds meer duidelijk hoe ongezond de blootstelling aan pesticiden kan zijn. Het omstreden landbouwgif glyfosaat wordt bijvoorbeeld in verband gebracht met onder meer een verhoogd risico op meerdere soorten kanker en de ziekte van Parkinson. Een studie naar de sojaplantages in Brazilië heeft een verband ontdekt tussen bestrijdingsmiddelen en leukemie bij kinderen. En ook het relatief onbekend bestrijdingsmiddel ‘chloormequat’ lijkt niet ongevaarlijk. Sommige dierstudies tonen aan dat chloormequat het voortplantingsstelsel kan aantasten, de groei van de foetus verstoort en de stofwisseling verandert. En niet alleen voor de mens zijn landbouwgiffen een probleem. Vogels raken ervan van de leg en de hersenen van bijen raken zo beschadigd dat ze niet meer recht kunnen lopen. Genoeg redenen dus om naar alternatieven te kijken.
Geur in een windtunnel
En één van die alternatieven is mogelijk de geur van lieveheersbeestjes, zo ontdekten Amerikaanse onderzoekers aan de Pennsylvania State University. Ze bestudeerden het effect van de geur van de veelkleurige Aziatische lieveheersbeestje op de groene perzikbladluis, een veelvoorkomende plaag voor veel gewassen. Ze plaatsten voor dit experiment planten met bladluizen in een windtunnel, waar ze de geur van de lieveheersbeestjes verspreidden door middel van een diffuser. Ze maten vervolgens het gedrag en de prestatie van de bladluizen, zoals hun voedselinname, hun beweging tussen planten en hun populatiegrootte.
Minder eten
Ze ontdekten dat wanneer de bladluizen de geur van de lieveheersbeestjes roken ze minder van de planten aten waar ze op zaten, én dat ze zich niet verspreidden naar andere planten. Iets wat ze normaal wel doen. Dat is een opvallende bevinding, omdat andere studies juist lieten zien dat bladluizen meer bewogen als ze in contact kwamen met fysieke prikkels van roofdieren, zoals aanraking of trilling. De onderzoekers vermoeden dat de bladluizen de geur van de lieveheersbeestjes daarom wel opvatten als een signaal van gevaar, maar dat ze niet kunnen plaatsen waar het gevaar precies vandaan komt en hoe ze er dus aan kunnen ontsnappen. De bladluizen zouden daarom voor de zekerheid op hun plant blijven zitten, en minder eten om minder op te vallen.
Populatiegrootte
De geur van de lieveheersbeestjes had ook een effect op de populatiegrootte van de bladluizen. Na twee weken was de populatie van de bladluizen die aan de geur waren blootgesteld 25% kleiner dan die van de bladluizen die geen geur hadden geroken. Dit komt waarschijnlijk doordat de bladluizen dus minder voedsel aten en daardoor minder nakomelingen konden produceren. “Deze studie toont aan dat de geur van lieveheersbeestjes een krachtig hulpmiddel kan zijn voor de ecologische landbouw”, zegt Jessica Kansman, de hoofdauteur van de studie. “Het kan de planten beschermen tegen bladluizen, zonder dat het de natuurlijke vijanden van de bladluizen verstoort. Bovendien kan het de biodiversiteit van het ecosysteem bevorderen, omdat het andere insecten niet afschrikt.” Dat is een hele mooie uitkomst, vult collega Sara Hermann aan. “Met behulp van kennis van fundamentele ecologische interacties die al bestaan, kunnen we met de natuur werken in plaats van ertegen.”
Geur of het dier zelf?
Maar als de geur van lieveheersbeestjes zo goed werkt tegen bladluisplagen, waarom gebruiken we de dieren zelf dan niet? Als huis-tuin-en-keukenmiddel kun je inderdaad bij verschillende leveranciers lievenheersbeestlarven bestellen om deze uit te zetten in je tuin, of bij je kamerplant. Maar al snel worden de larven groot en kunnen de insecten wegvliegen. Daarnaast kent de lieveheersbeest een natuurlijke vijand: de mier. De mieren beschermen bladluizen omdat deze suiker uitscheidt waar de mieren gek op zijn. Zodra er mieren in de buurt zijn, is de bestrijding van bladluizen via lieveheersbeestjes een stuk lastiger. Deze factoren maakt het lastig om de dieren op grote schaal zoals in de landbouw te gebruiken.
De onderzoekers willen in de toekomst meer onderzoek doen naar de geur van lieveheersbeestjes en hoe deze kan worden toegepast in de praktijk. Ze willen bijvoorbeeld weten of de geur ook werkt tegen andere soorten bladluizen of andere plagen, en of de geur invloed heeft op de plantengroei of de bodemkwaliteit. Ze hopen dat hun onderzoek kan bijdragen aan een duurzamere en groenere landbouw. Want, stelt Hermann: “In een tijdperk waarin de bedreigingen voor het milieu groter zijn dan ooit, is onze inzet voor deze duurzame, op de natuur geïnspireerde praktijken niet alleen veelbelovend, maar ook essentieel voor de gezondheid en de toekomst van onze planeet.”
