Weer eens wat anders dan de pil: deze rat blijkt haar vagina gewoon op slot te kunnen doen

Dit is waarschijnlijk het gekste wat je vandaag gaat lezen: gedurende het leven van de gambiahamsterrat kan ze haar vagina meerdere keren openen en sluiten – en ja, ook nadat ze al eens jongen heeft gebaard.

De gambiahamsterrat is een bijzonder slim knaagdier. Niet alleen kan de rat heuse landmijnen opsporen, het dier wordt tevens ingezet bij het diagnosticeren van tuberculose. Omdat het beestje meerdere militaire en humanitaire taken vervult – en daardoor goed van pas komt – kunnen we er eigenlijk niet genoeg van fokken. Maar… dat is gelijk ook het probleem. Want hoewel veel knaagdieren zich in sneltreinvaart voortplanten, wil het frustrerend genoeg met de gambiahamsterrat maar niet lukken. En nu begrijpen onderzoekers beter waarom.

Meer over de gambiahamsterrat
De gambiahamsterrat is een vrij groot knaagdier, die wel tussen de 24 tot 45 centimeter groot kan worden. De rat heeft ook een vrij lange staart van tussen de 35 en de 50 centimeter. Gewoonlijk wegen ze zo’n 1 tot 1,5 kilo. Gambiahamsterratten leven in kleine groepjes in (zelfgegraven) holen en komen eigenlijk overal in Sub-Sahara-Afrika voor. Ze kunnen vrij slecht zien, maar hebben daarentegen een uitstekend reukvermogen en gehoor. Bovendien zijn ze gemakkelijk te trainen. En dus werd het idee om de rat te gebruiken voor het opsporen van landmijnen, geboren. De bekendste gambiahamsterrat is waarschijnlijk Magawa, een rat die die in Cambodja omgerekend 42 voetbalvelden aan land op landmijnen heeft gecontroleerd. Tijdens zijn leven bracht hij maar liefst 39 landmijnen aan het licht. Hiervoor kreeg de rat een belangrijke onderscheiding, namelijk de PDSA Gold Medal, hetgeen de hoogste onderscheiding is voor dieren in civiele dienst. De rat is zelfs postuum geëerd in Cambodja.

Bij mensen wordt de vagina van meisjes rond de puberteit soepeler en elastischer. Vervolgens blijft dit de rest van haar leven zo. Maar toen onderzoekers de vagina’s van gambiahamsterratten aan een nadere inspectie onderwierpen, ontdekten ze iets merkwaardigs. Sommige ratten leken wel hun vagina ‘op slot’ te hebben gedaan.

Vagina
In tegenstelling tot de meeste vrouwelijke zoogdieren, blijft de vagina-opening van de gambiahamsterrat tot ver in haar volwassenheid verzegeld. En ook daarna bestaat er geen status quo. Zo kan het knaagdier tijdens haar leven haar vagina meerdere keren openen en sluiten – zelfs nadat ze al een keer jongen heeft gebaard.

Hormonaal
Dat dieren hun voortplanting onderdrukken, is overigens niet heel uniek. Verschillende soorten doen dit, bijvoorbeeld dieren die alleen in bepaalde seizoenen paren. Normaal gesproken wordt dit echter hormonaal geregeld. Maar in plaats daarvan, sluit de gambiahamsterrat verrassend genoeg haar vagina fysiek af. Waarom deze rat dat op deze manier doet, begrijpen onderzoekers nog niet helemaal. Er is dan ook meer onderzoek nodig om te begrijpen hoe het kan dat de gambiahamsterrat deze ongewone eigenschap bezit.

Dominantie
Een hypothese is dat ‘dominante’ vrouwtjes mogelijk via feromonen, of geuren in urine, onderdrukkingssignalen naar andere vrouwtjes sturen, waardoor zij vervolgens op hun beurt hun vagina sluiten. “Je zou het kunnen interpreteren als manipulatie,” zegt onderzoeker Alex Ophir. “Het dominante vrouwtje manipuleert andere vrouwtjes op deze manier om te stoppen met voortplanten. In dit geval zullen ze vaak bijdragen aan de zorg voor het dominante, voortplantende vrouwtje.”

Overleden vrouwtje
Deze theorie werd versterkt toen één van de reproductieve ratten die Ophir bestudeerde, overleed. Kort daarop gingen ineens zeven vagina’s van kolonieleden open. Dit lijkt er inderdaad op te wijzen dat bepaalde veranderingen in de sociale omgeving leidend zijn.

Verschillen
De onderzoekers ontdekten daarnaast opvallende verschillen tussen reproductieve en niet-reproductieve vrouwtjes. Hoewel hun lichaamsgewicht en lichaamslengte nagenoeg hetzelfde waren, bleek de diepte van de vagina, de tepelgrootte, de baarmoederhals en de breedte van de baarmoeder aanzienlijk te verschillen. Ook de verbindingen die in de urine en de ontlasting werden aangetroffen, bleken zeer verschillend.

Implicaties voor mensen
De bevindingen uit de studie tonen aan dat bepaalde eigenschappen die ooit als ‘gefixeerd’ werden beschouwd, in feite variabel kunnen worden onder specifieke druk. Dankzij de resultaten beginnen onderzoekers de voortplantingsbiologie van de gambiahamsterrat dan ook steeds beter te begrijpen, wat mogelijk kan leiden tot effectievere fokprogramma’s. Maar dat niet alleen. Mogelijk hebben de resultaten namelijk ook bredere implicaties voor andere zoogdieren die met hun voortplanting worstelen – inclusief mensen. “Hoe meer we over het voortplantingsproces te weten komen, hoe meer inzichten we opdoen,” zegt Ophir. “En hoe meer we over andere zoogdieren leren, hoe beter. Zelfs dit gekke geval van de gambiahamsterrat kan misschien wel veel over de gezondheid van vrouwen en hun reproductieve gezondheid onthullen.”

In toekomstig werk is Ophir van plan om het buitengewone reukvermogen van de gambiahamsterrat verder te bestuderen. Ook hoopt hij meer te weten te komen over hun ongewone gedrag en anatomie. “Het feit dat de reproductieve morfologie en fysiologie enigszins aangepast kan worden, suggereert dat de natuur veel minder rechtlijnig is dan we beseffen,” zegt Ophir. “Dit zou een ander voorbeeld kunnen zijn dat aantoont dat niet alles zo eenvoudig en dogmatisch is als dat men soms denkt.”

Bronmateriaal

"Bomb-sniffing rodents undergo ‘weird’ vaginal transformations" - Cornell Chronicle
Afbeelding bovenaan dit artikel: Cornell Chronicle

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd