De tabellen zijn niet het product van de schimmige numerologie, maar blijken heel wetenschappelijk te zijn: genoteerd door een geniale Maya die meer dan 1000 jaar geleden leefde.
Het is één van de weinige Mayaanse boeken die bewaard zijn gebleven: de Dresdener codex. In het boek staan allerlei astronomische gegevens, waaronder de beroemde Venustabellen. Velen hebben die tabellen bestudeerd en geconcludeerd dat ze accuraat zijn. Maar eigenlijk altijd werd gesteld dat die tabellen niet het product zijn van wetenschap, maar van numerologie (een ietwat schimmige pseudowetenschap waarbij aan cijfers bepaalde magische krachten worden toegeschreven). En daarmee hebben we de Maya’s tekort gedaan, zo stelt onderzoeker Gerardo Aldana nu in het blad Journal of Astronomy in Culture.
Hij wijst op een ‘spitsvondigheid’ in het ‘voorwoord’ van de Venustabellen. Dit slimmigheidje moest de schijnbaar grillige cyclus van Venus corrigeren en zou dus voortkomen uit de numerologie. Maar Aldana ontdekte dat de tekst suggereert dat deze wiskundig en dus heel wetenschappelijk is. Volgens Aldana hebben we hier te maken met een wiskundige formule die gebruikt kon worden om de cyclus van Venus te corrigeren.
Honduras
Om die aanname te toetsen, wierp Aldana een blik op resten van stadstaat in Honduras. Deze Mayaanse stadstaat had zijn eigen documenten over Venus die precies overeenkomen met de observaties in de Dresdener Codex. Het onderschrijft het idee dat het om wetenschappelijke, historische beschrijvingen gaat. “Nu zeggen we: laten we ze zien als historische beschrijvingen in plaats van numerologie,” gaat Aldana verder. “Wanneer je ze ziet als historische beschrijvingen, verandert de interpretatie.” De accurate observaties van Venus zijn niet het werk van iemand die zich bezighield met de schimmige numerologie. Ze zijn het werk van een echte wetenschapper. “Dit onderdeel vind ik het meest fascinerend, dat we hier kijken naar het werk van één Maya en we kunnen hem of haar een wetenschapper, een astronoom noemen. Deze persoon, die in deze ene stad in een heel specifiek tijdsvak getuige was van bepaalde gebeurtenissen, creëerde dankzij de eigen creativiteit deze wiskundige innovatie.”
Rituelen
Maar waarom deden de Maya’s zoveel moeite om dit alles te doorgronden? Ook daarover heeft Aldana ideeën. De Maya’s deden zoveel moeite om dezelfde redenen dat Nicolaus Copernicus, zo’n 500 jaar later heel veel moeite deed. Copernicus probeerde te achterhalen op welke data Pasen in de toekomst zou vallen (en ontdekte zo dat de aarde niet het middelpunt van het universum was). Het werk van Copernicus vereiste goede wiskundige modellen. Volgens Aldana zijn de Venustabellen dat ook: goede wiskundige modellen. En de Maya’s gebruikten ze om hun rituele activiteiten te plannen. “Ze hadden rituelen waarbij de hele stad bij elkaar kwam en er – op basis van observaties van Venus – bepaalde dingen gebeurden.”
Aangenomen wordt dat de Dresdener Codex afkomstig is uit Chichén Itzá. En vanuit die stad kunnen de correcties van de ‘Venus-kalender’ maar in een beperkt tijdvak zijn uitgevoerd, stelt Aldana. Ergens tussen 800 en 1000 na Christus.
