Een team van wetenschappers heeft ontdekt hoe onze hersenen zinnen met ontkenning (zoals ‘niet’) verwerken. En ze hebben vastgesteld dat ontkenning niet de betekenis omkeert, maar eerder verzacht.
Wanneer je in je lokale koffietentje om de hoek een drankje bestelt en de serveerster zegt dat ‘deze koffie heet is’, begrijp je dat meteen. Maar wat als je te horen krijgt: ‘deze koffie is niet heet’? Betekent dat dan dat je koffie koud is? Of misschien op kamertemperatuur? Of gewoon warm?
Ontkenning
In verschillende vormen van communicatie, zoals bijvoorbeeld reclame, wordt ontkenning vaak bewust gebruikt om de betekenis van een zin te verbergen. Bovendien hebben sommige AI-tools moeite met het begrijpen van passages die ontkenning bevatten. In een nieuwe studie namen onderzoekers de manier waarop we ontkenning interpreteren onder de loep. Want op dit moment begrijpen we nog niet precies wat ons brein van ontkennende zinnen maakt.
Experimenten
Om dit te onderzoeken, voerden wetenschappers verschillende experimenten uit. Het doel was om te achterhalen hoe deelnemers ontkennende zinnen begrepen. Ze maten ook de hersenactiviteit van de deelnemers tijdens de uitgevoerde taken, om zo nauwkeurig mogelijk de bijbehorende neurologische processen te kunnen bestuderen. In de experimenten lazen deelnemers zinnen op een computerscherm, sommige met ontkenning zoals ‘echt niet goed’ en andere zonder zoals ‘echt goed’. Daarna moesten ze hun interpretatie op een schaal van 1 tot 10 aangeven. Deze schaal was deels ontworpen om te achterhalen of deelnemers zinnen met ontkenning interpreteerden als het tegenovergestelde van zinnen zonder ontkenning. Simpel gezegd: beschouwen ze bijvoorbeeld ‘echt niet goed’ als ‘slecht’, of gewoon iets dat minder goed is?
Complexiteit
Uit de bevindingen blijkt dat deelnemers meer tijd nodig hadden om zinnen met ontkenning te begrijpen dan zinnen zonder ontkenning. Dit is op zich begrijpelijk, vanwege de grotere complexiteit. Het suggereert dat ontkenning ons proces van betekenisverwerking vertraagt. Bovendien merkten de onderzoekers op dat zinnen met ontkenning aanvankelijk werden geïnterpreteerd als bevestigend. ‘Niet heet’ werd bijvoorbeeld aanvankelijk dichter bij ‘heet’ dan bij ‘koud’ geplaatst. Opvallend genoeg verschoof deze interpretatie later naar een meer gematigde betekenis. Dit betekent dat ‘niet heet’ niet wordt begrepen als ‘heet’ of ‘koud’, maar eerder als iets tussen beide in.
Koffie
Terug naar ons koffie-voorbeeldje. Want wat maakt ons brein er nou precies van als ons verteld wordt dat de koffie ‘niet heet’ is? Volgens de onderzoekers lijkt het erop dat deze ontkenning de betekenis niet omkeert maar eerder verzacht. Met andere woorden, ontkenning verlaagt simpelweg de temperatuur van de koffie in onze gedachten, maar maakt deze niet gelijk ‘koud’.
Verzachter
Kortom, ontkenning fungeert dus eigenlijk als een ‘verzachtende factor’. “We hebben nu een beter begrip van hoe ontkenning in ons brein werkt,” zegt onderzoeker Arianna Zuanazzi. “Het verzwakt enkel een bijvoeglijke naamwoord zoals ‘slecht’ of ‘goed’, ‘verdrietig’ of ‘blij’, en ‘koud’ of ‘heet’. We hebben nu een beter inzicht gekregen in hoe onze hersenen subtiele nuances in betekenis interpreteren.”
De onderzoekers stellen dat hun bevindingen aantonen hoe mensen ontkennende zinnen in het brein verwerken. Ook suggereren ze naar aanleiding van hun studie mogelijkheden om de functionaliteit van AI te begrijpen en te verbeteren. “Dit onderzoek laat zien hoe ingewikkeld het begrijpen van taal is en illustreert dat dit proces meer omvat dan alleen het begrijpen van de betekenis van afzonderlijke woorden,” besluit Zuanazzi.
