En onverzameld afval en open verbranding zijn de grootste oorzaken van de huidige plastic-crisis.
Het is inmiddels geen geheim meer dat plasticvervuiling een van de grootste crises van onze tijd is. Maar een nieuwe studie, gepubliceerd in het tijdschrift Nature, komt nu met de onomwonden cijfers: in 2020 belandde een verbijsterende 52 miljoen ton plastic in het milieu. Ter vergelijking: als je al dat plastic op een rij zou leggen, zou het meer dan 1.500 keer de aarde omringen.
Onverzameld afval
Een overweldigende meerderheid van deze vervuiling komt voort uit onverzameld afval, zo melden de onderzoekers. In hun studie gebruikten ze AI om het afvalbeheer in meer dan 50.000 gemeenten over de hele wereld te modelleren. Hierdoor konden ze voorspellen hoeveel afval er wereldwijd wordt geproduceerd en wat ermee gebeurt. Dat onverzameld afval één van de belangrijkste oorzaken van de huidige plastic-crisis is, is niet zo gek, als je je bedenkt dat bijna 1,2 miljard mensen — dat is 15 procent van de wereldbevolking — geen toegang tot afvalverzameling heeft.
Plastic
En dat terwijl de plasticproductie enorm is: elk jaar wordt er meer dan 400 miljoen ton plastic geproduceerd. Veel van deze plastic producten zijn wegwerpartikelen, moeilijk te recyclen en kunnen tientallen of zelfs eeuwen in het milieu blijven, vaak uiteenvallend in kleinere stukjes. Sommige plastics bevatten schadelijke chemicaliën die gevaarlijk kunnen zijn voor de gezondheid, vooral als ze openlijk worden verbrand.
Oorzaken
Toch is dat vaak wat er gebeurt. Zo tonen de bevindingen aan dat in 2020 ongeveer 30 miljoen ton plastic — wat 57 procent van alle plasticvervuiling is — werd verbrand, zowel in huizen, op straat als op vuilnisstortplaatsen. En dat is best kwalijk; het verbranden van plastic brengt grote gezondheidsrisico’s met zich mee. Hoewel deze verbranding tot nu toe weinig aandacht heeft gekregen, laten de nieuwe cijfers zien dat het net zo’n groot probleem is als afval dat in het milieu wordt gedumpt. “Dit is een dringende mondiale volksgezondheidscrisis,” onderstreept onderzoeker Costas Velis. “Mensen wiens afval niet wordt opgehaald, hebben geen keuze dan het te dumpen of te verbranden. En hoewel het verbranden van plastic op het eerste gezicht lijkt te zorgen voor een snelle oplossing, is de werkelijkheid heel anders. Open verbranding van plastic kan namelijk ernstige schade aan de gezondheid veroorzaken, zoals ontwikkelingsstoornissen, reproductieve problemen en geboorteafwijkingen. Daarnaast draagt het bij aan een bredere verspreiding van milieuvervuiling.”
Afvalverzameling
De onderzoekers zijn van mening dat toegang tot afvalverzameling een fundamentele behoefte is en net zo belangrijk moet worden beschouwd als water- en rioolvoorzieningen. “Onverzameld afval is de grootste oorzaak van plasticvervuiling,” benadrukt onderzoeker Josh Cottom. “Minstens 1,2 miljard mensen moeten hun afval zelf beheren, vaak door het op land te dumpen, in rivieren te gooien of in open vuren te verbranden. De gezondheidsrisico’s van plasticvervuiling treffen vooral de armste gemeenschappen die er weinig aan kunnen doen. Door het basisafvalbeheer te verbeteren, kunnen we plasticvervuiling drastisch verminderen en de levensomstandigheden van miljarden mensen verbeteren.”
Twee speerpunten
Volgens het team moeten de twee belangrijkste speerpunten het bestrijden van onverzameld afval en het tegengaan van afvalverbranding zijn. “We moeten veel meer aandacht besteden aan het bestrijden van open verbranding en onverzameld afval, voordat nog meer levens onnodig worden aangetast door plasticvervuiling,” vindt Velis. Het kan niet simpelweg worden genegeerd omdat het ‘uit het zicht is’.
Grootste vervuilers
De onderzoekers hebben ook de grootste vervuilers vastgesteld. En verrassend genoeg blijkt dat India (met maar liefst 9,3 miljoen ton plastic) de grootste bijdrager is en niet China, zoals eerder werd gedacht. Nigeria (met 3,5 miljoen ton) en Indonesië (met 3,4 miljoen ton) volgen daarna. China staat nu op de vierde plaats (met 2,8 miljoen ton), dankzij verbeteringen in het inzamelen en verwerken van afval in de afgelopen jaren.
Landen met een laag of gemiddeld inkomen produceren veel minder plasticafval, maar een groot deel ervan wordt niet verzameld of op vuilnisstortplaatsen gedumpt. India blijkt de grootste bijdrager te zijn omdat het een enorme bevolking heeft (ongeveer 1,4 miljard mensen) en veel van het afval niet wordt opgehaald.
Hoewel veel landen in Sub-Sahara Afrika gemiddeld weinig plasticvervuiling hebben, scoren ze hoog per persoon. Gemiddeld gaat het om 12 kilogram plasticvervuiling per persoon per jaar, wat neerkomt op meer dan 400 plastic flessen. Onderzoekers maken zich zorgen dat Sub-Sahara Afrika in de komende decennia de grootste bron van plasticvervuiling zou kunnen worden. Dit komt doordat veel landen in de regio slecht afvalbeheer hebben en de bevolking snel groeit.
Plasticverdrag
Onderzoekers stellen dat deze eerste wereldwijde inventaris van plasticvervuiling een belangrijke basislijn biedt — vergelijkbaar met die voor klimaatverandering — die beleidsmakers kan helpen bij het bestrijden van deze groeiende milieucrisis. Ze hopen dat hun werk beleidsmakers ondersteunt bij het ontwikkelen van plannen voor afvalbeheer, hulpbronnenherstel en een circulaire economie. Ook pleiten ze voor een nieuw, ambitieus en juridisch bindend wereldwijd ‘Plasticverdrag’ om de oorzaken van plasticvervuiling aan te pakken.
De studie maakt duidelijk waar de grootste problemen liggen. Daarnaast laat het zien waar nog verbeteringen nodig zijn. “Beleidsmakers hebben dit probleem in het verleden moeilijk kunnen aanpakken, deels vanwege een tekort aan betrouwbare gegevens,” merkt auteur Ed Cook op. “We hopen dat onze gedetailleerde lokale informatie hen zal helpen om de beschikbare middelen effectiever te gebruiken in de strijd tegen plasticvervuiling.”
