Groenland, het grootste eiland ter wereld, staat op het moment volop in de schijnwerpers. De nieuwe Amerikaanse president Donald Trump wil het autonome gebied, dat hoort bij Denemarken, dolgraag inlijven. Waarom? Vanwege geopolitieke belangen, maar vooral omdat er een gigantische hoeveelheid delfstoffen in de grond zit.
Groenland wordt grotendeels bedekt door een enorme ijskap, na Antarctica de grootste ijslaag ter wereld. Onder het ijs bevindt zich een bijzondere, verborgen wereld: diepe kloven, prehistorische plantenresten en zelfs sporen van menselijke activiteiten. Ook liggen in het noordwesten van Groenland de overblijfselen van een oude Amerikaanse militaire onderzoeksbasis begraven onder het ijs. Het eiland heeft een unieke geologische geschiedenis. Daardoor herbergt Groenland een schat aan waardevolle grondstoffen: natuurlijke metalen en mineralen die van cruciaal belang zijn in de 21ste eeuw.
Cruciale grondstoffen
Groenland is een grotendeels onontdekte schatkamer van minerale rijkdommen die essentieel zijn voor de wereldeconomie. Volgens een rapport uit 2023 beschikt het eiland over 25 van de 34 mineralen die de Europese Commissie als “kritieke grondstoffen” bestempelt. Het gaat hierbij onder meer om edelmetalen zoals goud en zilver, maar ook cruciale metalen voor de fabricage van elektrische batterijen, waaronder kobalt, koper, nikkel en lithium. Batterijen en accu’s zijn steeds belangrijker geworden door de groeiende vraag naar groene energie. Daarnaast bezit Groenland een sloot aan waardevolle edelstenen, zoals olivijn en robijnen, meldt het Greenland Institute of Natural Resources.
Fossiele brandstoffen
En dan zijn we er nog niet. Groenland heeft ook uitgebreide steenkool-, gas- en oliereserves, al heeft het land een moeilijke relatie met fossiele brandstoffen. Sinds de jaren 70 hebben Amerikaanse en Europese oliebedrijven, waaronder Shell en ExxonMobil, naar olie geboord in de regio. Hun inspanningen leverden echter weinig op. In 2021 besloot Groenland een radicale stap te zetten: het stopte met het zoeken naar en het oppompen van olie vanwege de grote gevolgen voor het milieu. Dat neemt niet weg dat er zo’n 31,4 miljard vaten olie diep onder de grond in het East Greenland Rift Basins-gebied liggen te wachten, volgens een rapport van de US Geological Survey.
Geopolitiek schaakspel
Naast de natuurlijke hulpbronnen heeft Groenland een strategische ligging die van belang is voor landen zoals de VS, Rusland en China. Het noordpoolgebied wordt gezien als een belangrijke regio voor geopolitieke macht. Door de opwarming van de aarde smelt het Arctische ijs sneller, waardoor nieuwe kansen ontstaan. Minder ijs betekent dat er snellere scheepvaartroutes vrijkomen, zoals de Noordwestelijke Doorvaart (Northwest Passage). Landen die controle hebben over deze routes hebben een enorm strategisch voordeel.
Verschillende landen met territoria in het noordpoolgebied, waaronder Canada en Noorwegen, verzetten zich tegen de toenemende invloed van Rusland en China in de regio. De VS heeft met Alaska al een noordpoolgebied – de Amerikanen kochten de staat in 1867 voor 7,2 miljoen dollar van Rusland – maar Trump wil meer macht, mogelijk door inlijving van Groenland.
Wat willen de Groenlanders zelf?
Trumps plannen stuiten echter op een groot obstakel: de inwoners van Groenland. Het eiland is al lange tijd een autonoom gebied binnen Denemarken, en veel Groenlanders streven naar volledige onafhankelijkheid. “Groenland is van ons. We zijn niet te koop; nu niet, nooit niet”, zei Groenlands premier Múte Bourup Egede als reactie op Trumps uitspraken.
Het idee om Groenland te kopen lijkt onrealistisch, maar het is zeker niet nieuw. Na de aankoop van Alaska destijds stelde de toenmalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken William H. Seward een jaar later voor om ook Groenland en IJsland te kopen. In 1946 bood president Truman Denemarken 100 miljoen dollar voor Groenland, onder het mom van “militaire noodzaak”. Telkens vingen de Amerikanen bot, omdat zowel Denemarken als Groenland totaal geen interesse had in een verkoop. Grote kans dat dat nu weer gaat gebeuren.